Document Text Contents
Page 2
N A S R E DD İ N
H O C A
Page 176
PERTEY NAİLİ BORATA V
201 his.
Nasraddin Hace bir gün Ka'beye varur. Kapusınun halkasına
yapışur, çalar. Aydur ki: "Tanrım! Aç. Evünde misin?" der. Bir ha
dim 'Arab gelüp buna: "Bire küfürgah!" der. Hace aydur: "Eğer kü
fürgah olaydım benüm de senin gibi yüzüm kara olurdı." der.
202.
Nasraddin Hace sarırusağı gündüz diker, gece çıkarup başı al
tında saklardı. Bir gün Haceye aydur/lar/: "Neçün böyle edersin?"
derler. Hace aydur: "Her kişinün rızkı başı altında gerek." der.
203.
Nasraddin Hice'ye aydurlar: "Neçün bu dünyanun halkı o ya
na, bu yana giderlerdür? Cümlesi bir cinibe gitmezler?" derler. Ha
ce aydur: "Eğer bir canibe gidelerdi, dünya ol tarafa devrilürdi." de
mış.
204.
Nasraddin Hice bir yere konuk olur. Ta'am getürüp yendük
den sonra ayıtdılar: "Hace! Bize bir tebareke suresin oku!" derler.
"Heman bizi tebarekeye sıkman, ilahi söyleyelüm." der.
205.
Nasraddin Hace bir gün kuyudan su çekerken kuyu içinde, me
ğer ramazan on beşi idi, ayı gördi. "Bolay ki gözüme giresin!" dedi.
176
Page 177
NASREDDIN HOCA
206.
Bir gün Hoca konşuluğında bir eşek alup dağa oduna giderken
yolda bir taşkın çaya uğrayup üzerinden geçerken akındı eşeği to
parlayup alup gider. Hoca çare edüp eşeği kurtaramaz. Ol kasavet
ile eve gelüp otururken eşek sahibi gelüp Hoca'dan eşeğin ister. Ho
ca aydur: "Fülan çaydan geçerken eşeği akındı alup gitdi." / ... . /
Kadi Hoca'dan şahid ister. Hoca aydur: "A Efendi! Ol zaman
da hazır ademler olaydı, kimi eşeği başından, kimi kuyruğından, ki
mi ayağından tutup kurtarurlardı." der.
207.
Ms. Brit. Mus. No. 105
Bir gün Hoca hanesine birkaç danişmend müsafir getürür. Eve
geldikde bunları kapuda koyup içerü girer. Hatunına haber verüp:
"Ta'am var mı?" dedikde hatun dahı: "Behey Efendi'. Evde od yok,
ocak yok, bişürecek bir dane yok." deyü cevab verür. Pes Hoca dahı
der ki: "Ey hatun'. Var, danişmendlere: 'Hoca evde yok' deyüver,
gitsinler." Avrat dahı çıkup: "Ey Efendiler! Hoca evde yokdur." de
dikde anlar dahı: "Be canım! Hoca şimdi bizimle geldi, içerü girdi."
derler. 'Avrat 'aciz olup sükut eder. Hernan Hoca içerüden: "Bire
cihiller'. Ca'izdir ki bir evin iki kapusı olup birinden girüp birinden
çıkup gide." deyü cevab verür.
207 bis.
Bir gün Hoca taşradan gelüp görür: Haturu bir büyük taneara
ateş üzerine koyup kaynadur. Hoca sandı ki karı ölmişleri canıçün
aş pişürür. Evden taşra çıkup imam ve mü'ezzin ve cemi'ta haber
eder: "Evde ta'am pişürmişler. Gelün, varalum yeyelüm." Cema'at:
"Hoş!" deyüp Hoca ile eve gelürler. Hoca aydur: "Siz kapuda du
run. Ben içerüye gireyim; ta'am olduysa haber vereyim." deyüp Ho
ca içerüye girüp görür meğer karı iplik kaynadur imiş. Açmaz, kor.
1 77
Page 352
. . . "Nasreddin Hoca'yı böyle bilmezdik". Bu cümle,
ufk.umuzda, "biz Hoca'yı böyle i stemiyoruz"un bir çevirisi
olarak belirdi aslında. Karagüz metinlerinde oldu�ru gibi
ayıklanmış, aklanıp paklanm ış, bu yoldan yükü atılmış bir
"corpus"te uzlaşılmasıydı amaç; aşırılık fazlalıktı, halk
kaynaklı bir bilgeliğin halkı korumak, ola ki kendinden
korumak için törpülenmesiydi hedeflenen. Boratav'ın
ulaştığı elyazınaların a şüpheyle bakan lar gördüm,
duydum.
Tersine, kök kültürün açığa çıkarılmış bu boyutundan
gönenç duymak gerekmez miydi ? Yakası açılmadık
Carmina Burana şarkıları nın, Vii inn'un ağzıbozu k
şiirlerinin, Gargantua'da patlayan şen bilim dilinin bir
karşılığının bu topraklarda da duyulmuş, yay ıl m ış
oldu�runu öğrenmekten bir gurur payı çıkaramaz mıydık'?
Olduysa bile, akıl erdiri lmesi güç bir suskunluk eşliğinde
olmuş olmal ı : Boratav'ın Nasreddin Hoca'sıyla i lgi l i , on yıl
içinde dişe dokunur bir yorum, bir çözümleme
değerlendirme girişim ine rastlamadım.
. . . Nasreddin Hoca: Zaman zaman ne kadar çağdışı
kaldığımızı gösteren çağdaşı mız değil midir?
. . . Boratav'ın Nasreddin Hoca's ı , kültür birikimimizi n bir
avuç temel , kaynak metni içindeki yerinden bakıyor: Hiz
onu görebilecek m iyiz, gözgöze duracak yürekli l iği
gösterebilecek miyiz - bu karş ı laşmadan kazanıınlı çıkıp
çıkmamak hala elim izde.
N A S R E DD İ N
H O C A
Page 176
PERTEY NAİLİ BORATA V
201 his.
Nasraddin Hace bir gün Ka'beye varur. Kapusınun halkasına
yapışur, çalar. Aydur ki: "Tanrım! Aç. Evünde misin?" der. Bir ha
dim 'Arab gelüp buna: "Bire küfürgah!" der. Hace aydur: "Eğer kü
fürgah olaydım benüm de senin gibi yüzüm kara olurdı." der.
202.
Nasraddin Hace sarırusağı gündüz diker, gece çıkarup başı al
tında saklardı. Bir gün Haceye aydur/lar/: "Neçün böyle edersin?"
derler. Hace aydur: "Her kişinün rızkı başı altında gerek." der.
203.
Nasraddin Hice'ye aydurlar: "Neçün bu dünyanun halkı o ya
na, bu yana giderlerdür? Cümlesi bir cinibe gitmezler?" derler. Ha
ce aydur: "Eğer bir canibe gidelerdi, dünya ol tarafa devrilürdi." de
mış.
204.
Nasraddin Hice bir yere konuk olur. Ta'am getürüp yendük
den sonra ayıtdılar: "Hace! Bize bir tebareke suresin oku!" derler.
"Heman bizi tebarekeye sıkman, ilahi söyleyelüm." der.
205.
Nasraddin Hace bir gün kuyudan su çekerken kuyu içinde, me
ğer ramazan on beşi idi, ayı gördi. "Bolay ki gözüme giresin!" dedi.
176
Page 177
NASREDDIN HOCA
206.
Bir gün Hoca konşuluğında bir eşek alup dağa oduna giderken
yolda bir taşkın çaya uğrayup üzerinden geçerken akındı eşeği to
parlayup alup gider. Hoca çare edüp eşeği kurtaramaz. Ol kasavet
ile eve gelüp otururken eşek sahibi gelüp Hoca'dan eşeğin ister. Ho
ca aydur: "Fülan çaydan geçerken eşeği akındı alup gitdi." / ... . /
Kadi Hoca'dan şahid ister. Hoca aydur: "A Efendi! Ol zaman
da hazır ademler olaydı, kimi eşeği başından, kimi kuyruğından, ki
mi ayağından tutup kurtarurlardı." der.
207.
Ms. Brit. Mus. No. 105
Bir gün Hoca hanesine birkaç danişmend müsafir getürür. Eve
geldikde bunları kapuda koyup içerü girer. Hatunına haber verüp:
"Ta'am var mı?" dedikde hatun dahı: "Behey Efendi'. Evde od yok,
ocak yok, bişürecek bir dane yok." deyü cevab verür. Pes Hoca dahı
der ki: "Ey hatun'. Var, danişmendlere: 'Hoca evde yok' deyüver,
gitsinler." Avrat dahı çıkup: "Ey Efendiler! Hoca evde yokdur." de
dikde anlar dahı: "Be canım! Hoca şimdi bizimle geldi, içerü girdi."
derler. 'Avrat 'aciz olup sükut eder. Hernan Hoca içerüden: "Bire
cihiller'. Ca'izdir ki bir evin iki kapusı olup birinden girüp birinden
çıkup gide." deyü cevab verür.
207 bis.
Bir gün Hoca taşradan gelüp görür: Haturu bir büyük taneara
ateş üzerine koyup kaynadur. Hoca sandı ki karı ölmişleri canıçün
aş pişürür. Evden taşra çıkup imam ve mü'ezzin ve cemi'ta haber
eder: "Evde ta'am pişürmişler. Gelün, varalum yeyelüm." Cema'at:
"Hoş!" deyüp Hoca ile eve gelürler. Hoca aydur: "Siz kapuda du
run. Ben içerüye gireyim; ta'am olduysa haber vereyim." deyüp Ho
ca içerüye girüp görür meğer karı iplik kaynadur imiş. Açmaz, kor.
1 77
Page 352
. . . "Nasreddin Hoca'yı böyle bilmezdik". Bu cümle,
ufk.umuzda, "biz Hoca'yı böyle i stemiyoruz"un bir çevirisi
olarak belirdi aslında. Karagüz metinlerinde oldu�ru gibi
ayıklanmış, aklanıp paklanm ış, bu yoldan yükü atılmış bir
"corpus"te uzlaşılmasıydı amaç; aşırılık fazlalıktı, halk
kaynaklı bir bilgeliğin halkı korumak, ola ki kendinden
korumak için törpülenmesiydi hedeflenen. Boratav'ın
ulaştığı elyazınaların a şüpheyle bakan lar gördüm,
duydum.
Tersine, kök kültürün açığa çıkarılmış bu boyutundan
gönenç duymak gerekmez miydi ? Yakası açılmadık
Carmina Burana şarkıları nın, Vii inn'un ağzıbozu k
şiirlerinin, Gargantua'da patlayan şen bilim dilinin bir
karşılığının bu topraklarda da duyulmuş, yay ıl m ış
oldu�runu öğrenmekten bir gurur payı çıkaramaz mıydık'?
Olduysa bile, akıl erdiri lmesi güç bir suskunluk eşliğinde
olmuş olmal ı : Boratav'ın Nasreddin Hoca'sıyla i lgi l i , on yıl
içinde dişe dokunur bir yorum, bir çözümleme
değerlendirme girişim ine rastlamadım.
. . . Nasreddin Hoca: Zaman zaman ne kadar çağdışı
kaldığımızı gösteren çağdaşı mız değil midir?
. . . Boratav'ın Nasreddin Hoca's ı , kültür birikimimizi n bir
avuç temel , kaynak metni içindeki yerinden bakıyor: Hiz
onu görebilecek m iyiz, gözgöze duracak yürekli l iği
gösterebilecek miyiz - bu karş ı laşmadan kazanıınlı çıkıp
çıkmamak hala elim izde.
