Document Text Contents
Page 2
G IO R G IO A G A M Ü EN
Verona Üniversitesi Felsefe Böliimü’nde öğretim üyesidir.
Yayımlanmış çalışmalarından bazıları şunlardır: Language and
Death: The Place o f Negativity (1991); The Cowing Community
(1993); Infancy and History:The Destruction o f Experience (1996);
The Man Without Content (1999); The End o f the Poem: Studi
es in Poetics (1999); Remnants o f Auschwitz :T hc Witness and the
Archive (2000),
Page 121
tımına rağmen) teknik olarak kurban biçim inde olmasa bile,
tanrılara ait olması gerçeğinden öteye gitm iyor gibi görünüyor.
Bununla birlikte Livy, bu kuruma önem li ölçüde ışık tutan ve
devotus’ıın hayatının hom o stırer’in hayatına daha kesin biçim de
benzetilmesini m üm kün kılan bir hipotez üzerinde duruyor:
H erhalde şunu da eklem ek gerek iyor: D üşm an askerlerini [tanrılara]
adayan [havale eden| bir konsül, d ik tatör ya da pretor,* sadece kendi
sini değil; aynı zam anda R o m a ordusunda bulunan h erhangi bir va
tandaşı da adayabilir. E ğ e r adanan kişi ölürse işlerin yolunda olduğu
düşünülür. Fakat eğer adam ölm ezse, o zam an adam ın ıııodel-putu
[s/çjınml yerin 2 m etre |7 fit] altına ya da daha d erine göm ülm eli ve
kefaret olarak da birisi kurban edilm elidir. Putun göm üldüğü yerin
üstünde de h içbir R o m alı yönetici yürüyem ez. A ncak eğer. Publius
D ecius M u ş’un yaptığı gibi, b ir y ön etici kendi kendisini adar ve ö l
m ezse, ondan sonra, kamusal ya da özel, h içb ir tören e katılam az, (bkz.
a.g .y ., 8 . 9 . 13)
Kendisini adayan kişinin ölm em esi, toplum için neden bu
kadar utanılacak bir durum oluşturuyor da toplum , anlamı be
lirsiz, karmaşık bir tören yapmak zorunda kalıyor? Artık canlılar
dünyasına ait olmadığı düşünülen bu canlı bedenin statüsü ne
dir? R o b e rt Schilling örnek bir çalışmasında şunu gözlem liyor:
Kendisini adayıp da . ölmeyen kişi eğer hem profaıı dünyadan
hem de kutsal dünyadan dışlanıyorsa “bunun nedeni bu insa
nın sacer olmasıdır. Bu kişi artık hiçbir şekilde ve asla yeniden
profan dünyaya geri gönderilenıez. Ç ünkü, bütün toplum , tam
da bu kişinin kendisini adaması sayesinde, tanrıların gazabından
kurtulmuştur” (“Sacrum et profanum ” , s. 95 6 ). İşte, daha önce
imparatorun fanus inıaginariutu'unda karşılaştığımız, egemenin
bedeni ile kendisini adayan kişinin bedenini birleştiriyor g örü
nen heykele bu açıdan bakmamız gerekiyor.
Şunu biliyoruz ki Livy’nin sözünü ettiği 7 fit uzunluğun
daki signunı, kendisini adayan kişinin “dev heykel”inden (“c o -
losstıs”), yani per imaginem [put için yapılan] cenaze töreninde
* Eski R om n'd a rü tb ece konsüllerden h em en sonra gelen, görev süresi b ir yıl
o lan, ordu ve adalet işlerine bakan yüksek görevli, (ç .n .)
120
Kutsa! İnsatı
Page 122
ya da daha doğrusu, akim kalmış adanmanın temsili icrasın
da kayıp cesedin yerini alan ikizinden/dublöründen başka
bir şey değildir. Jean -P ierre Vernant ile Em ile Benveniste, bu
dev heykelin genel işlevini gösteriyorlar: [Bunlara göre] bu
figür, olağandışı ölçülerdeki bir ikiz olarak, “ canlılar dünya
sı ile ölüler dünyası arasındaki doğru /u ygu n ilişkilerin yeni
den tesisini m üm kün kılıyor” (Vernant, M ytlıc, s. 7 7 ) . [Ç ü n
kü] ölüm ün doğurduğu ilk sonuç, m üphem ve ürkütücü bir
varlığın (Latinlerin larvası. Yunanlıların ise psyhche , eidolon ya
da phasına'sının) [hayalet, ruh] özgürleşmesidir; bu varlık, tam
olarak ne canlılar dünyasına ne de ölüler dünyasına ait olma
dan, ölen insanın eskiden yaşadığı yerlere bu insanın dış görü
nüşüyle yeniden dönen bir varlıktır. İşte cenaze törenlerinin
am acı, bu huzursuz edici belirsiz varlığın, ölüler dünyasına ait
olduğundan em in olunan ve uygun biçim de törensel ilişkiler
geliştirmenin m üm kün olduğu dost ve güçlü bir ata haline
dönüştürülmesini sağlamaktır. Fakat burada cesedin olmaması
(ya da belli durum larda, cesedin sakat olması) cenaze töreni
nin layıkıyla yerine getirilmesini engelleyebilirdi. İşte bu tür
durumlarda bir heykel, belli koşullar dahilinde, cesedin yedeği
yerine geçebilir ve bu suretle de cenaze töreninin temsili ola
rak icrasını m üm kün kılar.
Peki kendisini adayan ama ölmeyen kişiye ne oluyor? B u
rada, tam anlamıyla kayıp bir cesetten söz etm ek imkânsızdır;
çünkü ortada ölüm yoktur. Ö te yandan, C yreııe’de* bulunan bir
yazıtta, kişi yaşarken bile böyle bir heykelinin yapılabileceği söy
leniyor. Bu yazıtta, Afrika’ya gidecek olan göçm enler ile anava
tan yurttaşlarının, birbirlerine karşı yükümlülüklerini korumak
içiıı T h era’da** etm ek zorunda oldukları bir yeminin metni yer
alıyor. B u insanlar, yem in ederken, balmumu kolossoi’yi ateşe
atıyor ve şöyle diyorlardı: “Bu yeminine sadık kalmayanlar, bü
tün ataları ve mallarıyla birlikte, m um gibi erisin ve yok olsun”
Ctiotgio
* Kuzey Afrika'da Mısır’ın batısında kurulan bir Eski Yunan kolonisi ve kenti. İÖ
% yılında Romalıların eliııc geçmiştir, (ç.n.)
* * Santoriıı adıyla da geçen Ege’deki Yunan adalarından biri, (ç.n.)
Page 241
ulus-devlet 153, 1 5 8 ,2 0 9
üst-kom a 1 9 1 ,1 9 3
üst-stnıllar 2 1 2
Üstün Varlık 5 6
V
vah^i hayat 130
Valerius. M axim us 110
Varlık 5 6 , 6 2 , 7 7 , 7 8 , 7 9 , 179, 180,
1 8 3 ,2 1 5 ,2 1 6
varoşlar 2 0 9
Varto 107
vatandaş 109 , 111, 148, 154, 155,
156, 157, 158 , 159, 160. 161, 178,
2 0 4 ,2 1 0 ,2 1 5
vatandaşlık 156, 159, 2 0 3 ,2 0 8
V ernant.Jean-Pierre 1 2 1 ,1 2 2 ,2 2 9
Versdıuer, O ttm ar von 172, 173,
1 7 4 ,1 7 5 , 176, 177, 197
Versnel, H .S. 122
V ico, Giambattista 2 7 , 3 0 ,3 2 ,3 3 ,3 6 ,
3 9 ,4 0 ,4 4 ,1 6 1 ,1 7 9 ,2 1 0
Vollardt 187
Yahudiler 140, 159, 168, 178, 185.
2 1 3
Yahudi soykırımı 139
yalın yaşama 9 , 10. 11, 109
yasa 2 6 ,2 9 , 3 2 , 4 1 , 4 2 , 4 3 , 4 5 , 5 4 , 5 5 ,
6 7 , 7 0 , 8 1 , 8 2 . 8 3 , 8 4 , 15 9 ,1 7 8 ,2 0 7
yasa ile doğa 83
yasak 4 0 , 5 8 , 6 6 , 8 3 , 9 1 , 9 2 , 9 6 , 129,
134
yasaklama 2 8 , 4 0 , 4 1 . 5 5 , 6 1 , 6 2 , 6 3 ,
6 6 ,6 7 ,9 6 , 1 2 9 ,1 3 4 ,1 3 6 , 1 6 4 ,2 1 4
vasakla(n)ma 2 9 ,1 3 7
yasa koyan şiddet 5 4 ,8 1 ,8 2 ,8 3
yasayı askıya almak 8 2
yasayı koruyan şiddet 5 4 ,8 1 ,8 3
Yeni Dünya 5 0
yeryüzünün ııoınos'u 3 0 ,4 9
Yugoslavya 5 2 ,7 9 ,2 0 9
Yurtsuz Joh n 148
Z
zıtların bağlaşımı 4 3 .
zorunluluk durum u 5 9 ,2 0 5
W
Walde. A . 9 9
Walzer. M ichael 126
W einberg, K urt 7 3
W iiam ow itz-M öllendorf, U lrich
•von 4 6
W ilda, W ilhelm Eduard 129
W illiam , M ocrbekeli 11
W ilson 9 9 ,2 1 9
W undt, W ilhelm M ax 9 6 ,9 7
Y
yabancı 3 3 ,1 3 6 , 1 5 7 .2 0 0 ,2 0 8 .2 1 7
Yahudi 7 4 . 7 5 . 114. 139, 1 4 0 , 176,
1 78 . 180, 1 8 5 ,2 0 0 .2 0 2 .2 0 3 ,2 0 6 .
2 0 7 ,2 0 9 .2 1 3 ,2 1 8
Yahudi-Hıristiyan düşünce 180
. 240
G IO R G IO A G A M Ü EN
Verona Üniversitesi Felsefe Böliimü’nde öğretim üyesidir.
Yayımlanmış çalışmalarından bazıları şunlardır: Language and
Death: The Place o f Negativity (1991); The Cowing Community
(1993); Infancy and History:The Destruction o f Experience (1996);
The Man Without Content (1999); The End o f the Poem: Studi
es in Poetics (1999); Remnants o f Auschwitz :T hc Witness and the
Archive (2000),
Page 121
tımına rağmen) teknik olarak kurban biçim inde olmasa bile,
tanrılara ait olması gerçeğinden öteye gitm iyor gibi görünüyor.
Bununla birlikte Livy, bu kuruma önem li ölçüde ışık tutan ve
devotus’ıın hayatının hom o stırer’in hayatına daha kesin biçim de
benzetilmesini m üm kün kılan bir hipotez üzerinde duruyor:
H erhalde şunu da eklem ek gerek iyor: D üşm an askerlerini [tanrılara]
adayan [havale eden| bir konsül, d ik tatör ya da pretor,* sadece kendi
sini değil; aynı zam anda R o m a ordusunda bulunan h erhangi bir va
tandaşı da adayabilir. E ğ e r adanan kişi ölürse işlerin yolunda olduğu
düşünülür. Fakat eğer adam ölm ezse, o zam an adam ın ıııodel-putu
[s/çjınml yerin 2 m etre |7 fit] altına ya da daha d erine göm ülm eli ve
kefaret olarak da birisi kurban edilm elidir. Putun göm üldüğü yerin
üstünde de h içbir R o m alı yönetici yürüyem ez. A ncak eğer. Publius
D ecius M u ş’un yaptığı gibi, b ir y ön etici kendi kendisini adar ve ö l
m ezse, ondan sonra, kamusal ya da özel, h içb ir tören e katılam az, (bkz.
a.g .y ., 8 . 9 . 13)
Kendisini adayan kişinin ölm em esi, toplum için neden bu
kadar utanılacak bir durum oluşturuyor da toplum , anlamı be
lirsiz, karmaşık bir tören yapmak zorunda kalıyor? Artık canlılar
dünyasına ait olmadığı düşünülen bu canlı bedenin statüsü ne
dir? R o b e rt Schilling örnek bir çalışmasında şunu gözlem liyor:
Kendisini adayıp da . ölmeyen kişi eğer hem profaıı dünyadan
hem de kutsal dünyadan dışlanıyorsa “bunun nedeni bu insa
nın sacer olmasıdır. Bu kişi artık hiçbir şekilde ve asla yeniden
profan dünyaya geri gönderilenıez. Ç ünkü, bütün toplum , tam
da bu kişinin kendisini adaması sayesinde, tanrıların gazabından
kurtulmuştur” (“Sacrum et profanum ” , s. 95 6 ). İşte, daha önce
imparatorun fanus inıaginariutu'unda karşılaştığımız, egemenin
bedeni ile kendisini adayan kişinin bedenini birleştiriyor g örü
nen heykele bu açıdan bakmamız gerekiyor.
Şunu biliyoruz ki Livy’nin sözünü ettiği 7 fit uzunluğun
daki signunı, kendisini adayan kişinin “dev heykel”inden (“c o -
losstıs”), yani per imaginem [put için yapılan] cenaze töreninde
* Eski R om n'd a rü tb ece konsüllerden h em en sonra gelen, görev süresi b ir yıl
o lan, ordu ve adalet işlerine bakan yüksek görevli, (ç .n .)
120
Kutsa! İnsatı
Page 122
ya da daha doğrusu, akim kalmış adanmanın temsili icrasın
da kayıp cesedin yerini alan ikizinden/dublöründen başka
bir şey değildir. Jean -P ierre Vernant ile Em ile Benveniste, bu
dev heykelin genel işlevini gösteriyorlar: [Bunlara göre] bu
figür, olağandışı ölçülerdeki bir ikiz olarak, “ canlılar dünya
sı ile ölüler dünyası arasındaki doğru /u ygu n ilişkilerin yeni
den tesisini m üm kün kılıyor” (Vernant, M ytlıc, s. 7 7 ) . [Ç ü n
kü] ölüm ün doğurduğu ilk sonuç, m üphem ve ürkütücü bir
varlığın (Latinlerin larvası. Yunanlıların ise psyhche , eidolon ya
da phasına'sının) [hayalet, ruh] özgürleşmesidir; bu varlık, tam
olarak ne canlılar dünyasına ne de ölüler dünyasına ait olma
dan, ölen insanın eskiden yaşadığı yerlere bu insanın dış görü
nüşüyle yeniden dönen bir varlıktır. İşte cenaze törenlerinin
am acı, bu huzursuz edici belirsiz varlığın, ölüler dünyasına ait
olduğundan em in olunan ve uygun biçim de törensel ilişkiler
geliştirmenin m üm kün olduğu dost ve güçlü bir ata haline
dönüştürülmesini sağlamaktır. Fakat burada cesedin olmaması
(ya da belli durum larda, cesedin sakat olması) cenaze töreni
nin layıkıyla yerine getirilmesini engelleyebilirdi. İşte bu tür
durumlarda bir heykel, belli koşullar dahilinde, cesedin yedeği
yerine geçebilir ve bu suretle de cenaze töreninin temsili ola
rak icrasını m üm kün kılar.
Peki kendisini adayan ama ölmeyen kişiye ne oluyor? B u
rada, tam anlamıyla kayıp bir cesetten söz etm ek imkânsızdır;
çünkü ortada ölüm yoktur. Ö te yandan, C yreııe’de* bulunan bir
yazıtta, kişi yaşarken bile böyle bir heykelinin yapılabileceği söy
leniyor. Bu yazıtta, Afrika’ya gidecek olan göçm enler ile anava
tan yurttaşlarının, birbirlerine karşı yükümlülüklerini korumak
içiıı T h era’da** etm ek zorunda oldukları bir yeminin metni yer
alıyor. B u insanlar, yem in ederken, balmumu kolossoi’yi ateşe
atıyor ve şöyle diyorlardı: “Bu yeminine sadık kalmayanlar, bü
tün ataları ve mallarıyla birlikte, m um gibi erisin ve yok olsun”
Ctiotgio
* Kuzey Afrika'da Mısır’ın batısında kurulan bir Eski Yunan kolonisi ve kenti. İÖ
% yılında Romalıların eliııc geçmiştir, (ç.n.)
* * Santoriıı adıyla da geçen Ege’deki Yunan adalarından biri, (ç.n.)
Page 241
ulus-devlet 153, 1 5 8 ,2 0 9
üst-kom a 1 9 1 ,1 9 3
üst-stnıllar 2 1 2
Üstün Varlık 5 6
V
vah^i hayat 130
Valerius. M axim us 110
Varlık 5 6 , 6 2 , 7 7 , 7 8 , 7 9 , 179, 180,
1 8 3 ,2 1 5 ,2 1 6
varoşlar 2 0 9
Varto 107
vatandaş 109 , 111, 148, 154, 155,
156, 157, 158 , 159, 160. 161, 178,
2 0 4 ,2 1 0 ,2 1 5
vatandaşlık 156, 159, 2 0 3 ,2 0 8
V ernant.Jean-Pierre 1 2 1 ,1 2 2 ,2 2 9
Versdıuer, O ttm ar von 172, 173,
1 7 4 ,1 7 5 , 176, 177, 197
Versnel, H .S. 122
V ico, Giambattista 2 7 , 3 0 ,3 2 ,3 3 ,3 6 ,
3 9 ,4 0 ,4 4 ,1 6 1 ,1 7 9 ,2 1 0
Vollardt 187
Yahudiler 140, 159, 168, 178, 185.
2 1 3
Yahudi soykırımı 139
yalın yaşama 9 , 10. 11, 109
yasa 2 6 ,2 9 , 3 2 , 4 1 , 4 2 , 4 3 , 4 5 , 5 4 , 5 5 ,
6 7 , 7 0 , 8 1 , 8 2 . 8 3 , 8 4 , 15 9 ,1 7 8 ,2 0 7
yasa ile doğa 83
yasak 4 0 , 5 8 , 6 6 , 8 3 , 9 1 , 9 2 , 9 6 , 129,
134
yasaklama 2 8 , 4 0 , 4 1 . 5 5 , 6 1 , 6 2 , 6 3 ,
6 6 ,6 7 ,9 6 , 1 2 9 ,1 3 4 ,1 3 6 , 1 6 4 ,2 1 4
vasakla(n)ma 2 9 ,1 3 7
yasa koyan şiddet 5 4 ,8 1 ,8 2 ,8 3
yasayı askıya almak 8 2
yasayı koruyan şiddet 5 4 ,8 1 ,8 3
Yeni Dünya 5 0
yeryüzünün ııoınos'u 3 0 ,4 9
Yugoslavya 5 2 ,7 9 ,2 0 9
Yurtsuz Joh n 148
Z
zıtların bağlaşımı 4 3 .
zorunluluk durum u 5 9 ,2 0 5
W
Walde. A . 9 9
Walzer. M ichael 126
W einberg, K urt 7 3
W iiam ow itz-M öllendorf, U lrich
•von 4 6
W ilda, W ilhelm Eduard 129
W illiam , M ocrbekeli 11
W ilson 9 9 ,2 1 9
W undt, W ilhelm M ax 9 6 ,9 7
Y
yabancı 3 3 ,1 3 6 , 1 5 7 .2 0 0 ,2 0 8 .2 1 7
Yahudi 7 4 . 7 5 . 114. 139, 1 4 0 , 176,
1 78 . 180, 1 8 5 ,2 0 0 .2 0 2 .2 0 3 ,2 0 6 .
2 0 7 ,2 0 9 .2 1 3 ,2 1 8
Yahudi-Hıristiyan düşünce 180
. 240
