Document Text Contents
Page 1
2 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 5 OKTΩBPIOY 1997
AΦIEPΩMA
KYPIAKH 5 OKTΩBPIOY 1997
2-31 AΦIEPΩMA
� H Eλλάδα των λιμνών.
Mαγευτικ�ί υγρ�τ�π�ι ανεκτίμητης
σημασίας για τη �ωή τ�υ ανθρώπ�υ.
T�υ Γιάννη P�ύσκα
� O πρ�ϊστ�ρικ�ς �ικισμ�ς
τ�υ Δισπηλι�ύ.
H αρ�αι�λ�γική έρευνα έ�ερε στ�
�ως την ύπαρ�η �ργανωμένης �ωής
στη λίμνη της Kαστ�ριάς πριν απ�
7.000 �ρ�νια.
T�υ Γεωργί�υ X. X�υρμ�υ�ιάδη
� Λίμνες: αιώνια πηγή �ωής.
Kαλύπτ�υν π�λύτιμες �ικ�λ�γικές
και �ικ�ν�μικές απαιτήσεις και �ρή-
��υν εντατικής παρακ�λ�ύθησης.
T�υ Θε�δωρ�υ K�υσ�υρή
� Tα π�υλιά στις ελληνικές λίμνες.
Bρίσκ�υν τρ��ή και στέγη κ�ντά στα
γλυκά νερά των λιμνών και �ρή��υν
συνε��ύς !�ήθειας.
T�υ Kώστα Παπακωνσταντίν�υ
� H ι$θυ�πανίδα των λιμνών.
H αλιευτική εκμετάλλευση απ�τελεί
σημαντικ� �ικ�ν�μικ� παράγ�ντα,
αλλά απαιτεί και πρ�σεκτικές λιμν�-
λ�γικές μελέτες.
T�υ Παναγιώτη Σ. Oικ�ν�μίδη
� O θαυμαστ�ς κ�σμ�ς της λίμνης.
O !ι�τ�π�ς και η !ι�κ�ινωνία της α-
παρτί��υν ένα εκπληκτικ� �ικ�σύ-
στημα της �ύσης.
T�υ Γρηγ�ρη Tσ�ύνη
� Θρύλ�ι και τα'ιδιωτικές
εντυπώσεις.
Oι λίμνες μέσα απ� τη μυθ�λ�γία, τη
λαϊκή παράδ�ση και τις περιγρα�ές
�ένων περιηγητών.
T�υ Γιάννη P�ύσκα
� Tα πλε�ύμενα των λιμνών.
Mια θαυμαστή ναυπηγική παράδ�ση
π�υ αντιστέκεται στ� �ρ�ν� και α�ί-
�ει να διατηρηθεί.
T�υ Γιάννη P�ύσκα
� H μεγαλύτερη ελληνική λίμνη.
H Tρι�ωνίδα απ�τελεί ένα σημαντι-
κ�τατ� υγρ�τ�π� με τεράστια �ικ�-
λ�γική και αλιευτική σημασία.
T�υ Γρηγ�ρη Tσ�ύνη
� Περι(αλλ�ντική εκπαίδευση
στην Tρι$ωνίδα.
T�υ Kώστα Mαυρέλη
� Oι τε$νητές λίμνες.
Πρ�σ�έρ�υν π�λύτιμη ηλεκτρική ε-
νέργεια, ύδρευση και άρδευση, επι-
!άλλεται �μως η �ικ�λ�γική πρ�στα-
σία.
T�υ Aντωνί�υ A. Ψιλ�(ίκ�υ
� Oι λίμνες π�υ $άθηκαν.
H απ��ήρανσή τ�υς πρ�σ�έρει στη
γεωργία, αλλά συ�ν�τατα επι�έρει
!αρύ �ικ�λ�γικ� πλήγμα.
T�υ Γρηγ�ρη Tσ�ύνη
E�ώ�υλλ�: H λίμνη Tρι�ωνίδα �ρίσκεται
στην καρδιά της Aιτωλ�ακαρνανίας και εί-
ναι η μεγαλύτερη της Eλλάδας (�ωτ.: Γρη-
γ�ρης Tσ�ύνης).
Yπεύθυνη «Eπτά Hμερών»
EΛEYΘEPIA TPAΪOY
H λίμνη των Iωαννίνων Παμ
ώτιδα, ��ρτωμένη με θρύλ�υς και παραδ�σεις αιώνων (�ωτ.: Φωτ�γρα�ικ� Aρ�εί� M�υ-
σεί�υ Mπενάκη).
H Eλλάδα των λιμνών
Mαγευτικ ί υγρ�τ π ι ανεκτίμητης σημασίας για τη �ωή τ υ ανθρώπ υ
T
υ Γιάννη P�ύσκα
Aρ�ιπλ�ιάρ��υ Π�λεμικ�ύ Nαυτικ�ύ ε.α.
Iστ�ρικ�ύ – Eρευνητή
MIA AΛΛH Eλλάδα, η Eλλάδα των λι-
μνών, μαγική και ανε�ερεύνητη, γε-
μάτη �ρώματα και μ
ναδικές �υσι-
κές
μ
ρ�ιές, μας πρ
σκαλεί και να
τη γνωρίσ
υμε. Oι λίμνες, ένας ση-
μαντικ�ς εσωτερικ�ς �γκ
ς ακίνη-
τ
υ νερ
ύ, είναι μεγάλ
ι υγρ�τ
π
ι
ανεκτίμησης α�ίας. Tρέ�
νται απ�
τα π
τάμια, είναι λεκάνες τ
πικών
�ρ
�ών και �ι
νιών ή τρέ�
νται απ�
πηγές. Φλέ�ες "ωής λ
ιπ�ν τα π
τά-
μια και πηγές "ωής
ι λίμνες.
Kάθε μεγάλη λίμνη είναι ένας μι-
κρ
γρα�ημέν
ς κ�σμ
ς ειδικευμέ-
νης �λωρίδας και πανίδας. Στις λί-
μνες αναπτύ�θηκε π
λιτισμ�ς απ�
την πρ
ϊστ
ρική επ
�ή. Oι λίμνες έ-
παι�αν πρωτεύ
ντα ρ�λ
στη "ωή
τ
υ ανθρώπ
υ απ� τα πανάρ�αια
�ρ�νια και επηρέασαν τ�σ
την ε�έ-
λι�η των περι
�ών γύρω απ� αυτές
�σ
και π
λυπ
ίκιλες δραστηρι�τη-
τες των κατ
ίκων. Oι λίμνες είναι πη-
γή νερ
ύ και ψαριών. Oι ��θες τ
υς
πνιγμένες στις καλαμιές, στα παπύ-
ρια και τα ψαθιά. Στα υδάτινα μ
ν
-
πάτια τ
υς πλέ
υν καρά�ια, καΐκια,
πλά�ες και τσερνίκια ή �πως αλλιώς
λένε τα πλε
ύμενά τ
υς. Tα γεγ
ν�-
τα και η ιστ
ρία καταγρά�τηκαν με
τ
ν κυματισμ� των νερών τ
υς.
Aνείπωτη η
μ
ρ�ιά των λιμνών
της ελληνικής γης συνθέτει ένα τ
-
πί
αληθινής μαγείας: λίμνες με ν
ύ-
�αρα και καλαμιώνες, θαμνώδης
�λάστηση με ενδιάμεσα �ερ
λί�αδα
στ
υς κάμπ
υς και στις γύρω πλα-
γιές, συμπληρών
νται
πτικά και α-
κ
υστικά απ� την π
ικιλία των π
υ-
λιών.
H
μ
ρ�ιά τ
υς περισσεύει και για
τις π
λιτείες π
υ είναι �τισμένες κ
-
ντά τ
υς. Aνάλα�ρη και επι�λητική
καθρε�τί"εται στα νερά της Παμ�ώ-
τιδας η �μ
ρ�η, ιστ
ρική π�λη των
Iωαννίνων με τα ί�νη π
υ ά�ησε στ
πέρασμά της η T
υρκ
κρατία, τ
κά-
στρ
με τ
υς μιναρέδες·
επισκέ-
πτης της λίμνης Oρεστιάδας μένει
έκθαμ�
ς απ� τ
υπέρ
�
θέαμα
της λίμνης, μέσα απ� την
π
ία ανα-
δύεται η π�λη της Kαστ
ριάς.
Iερ ί τ�π ι
Oι λίμνες μα"ί με τ
υς �άλτ
υς, τις
εκ�
λές των π
ταμών και τις λιμν
-
θάλασσες απ
τελ
ύν τ
υς ελληνι-
κ
ύς υγρ�τ
π
υς. Oι υγρ�τ
π
ι έ-
παι"αν σημαντικ� ρ�λ
σύμ�ωνα με
τ
υς αρ�αί
υς Eλληνες συγγρα�είς.
Για τ
υς κατ
ίκ
υς τ
υ ελλαδικ
ύ
�ώρ
υ η �ύση ήταν �αθιά σε�αστή
και
ι υγρ�τ
π
ι θεωρ
ύνταν ιερά
μέρη, στα
π
ία "
ύσαν και δρ
ύσαν
θε
ί και ημίθε
ι. Oι υγρ�τ
π
ι, ως τί-
μημα τ
υ �υσικ
ύ περι�άλλ
ντ
ς
της Eλλάδας, έπαι�αν α�ι
πρ�σεκτ
ρ�λ
στην καθημερινή "ωή και στη
�αντασία των κατ
ίκων. Oι Eλληνες
Eπιμέλεια α�ιερώματ�ς:
K·ΣTHΣ BATIKI·THΣ
Page 2
KYPIAKH 5 OKTΩBPIOY 1997 - H KAΘHMEPINH 3
H λίμνη Kερκίνη στ� ν�μ� Σερρών, η �π�ία έ�ει �αρακτηρισθεί ως Yγρ�τ�π�ς Διεθν�ύς Σημασίας σύμ�ωνα με τη Συνθήκη Pαμσάρ (�ωτ.: Eμπ�ρική Tράπε$α
της Eλλάδ�ς).
υπήρ�αν λα�ς με συνείδηση τ
υ �υ-
σικ
ύ τ
υς περι�άλλ
ντ
ς και �ρί-
σκ
νταν σε διαρκή σ�έση μα"ί τ
υ,
�πως απ
δεικνύεται απ� τα κείμενα
των κλασικών συγγρα�έων, απ�
τ
υς θε
ύς και τ
υς μύθ
υς τ
υ.
Eκεί π
υ καθρε�τί"
νται τα έλατα
της Zήρειας στη λίμνη Στυμ�αλία, ε-
κεί ίσως έγινε η πρώτη
ικ
λ
γική
καταστρ
�ή. Oι Στυμ�αλίδες �ρνι-
θες είναι π
λύ πιθαν� να συμ�
λί-
"
υν την ε�α�άνιση των ελών με α-
π
�ήρανση. Aπρ�σμενη τύ�η ακ
-
λ
ύθησε τη γη στις περι
�ές των λι-
μνών στ
ν αιώνα μας. Oι μεγάλες α-
π
�ηράνσεις, δείγματα της άγν
ιας
π
υ επικρατ
ύσε (λίμνη Γιαννιτσών
1925-1935, Kωπαΐδα 1923-1931, Kάρ-
λα 1962 κ.ά.),
�είλ
νται στην επι-
κράτηση της αντίληψης �τι
ι υγρ�-
τ
π
ι είναι ά�ρηστ
ι τ�π
ι και τ
κα-
λύτερ
π
υ έ�ει να κάνει
άνθρω-
π
ς είναι να τ
υς μετατρέψει σε
καλλιεργήσιμη γη. Σήμερα, έ�ει α-
π
δει�θεί �τι η ρι"ική μετα�
λή της
ελληνικής γεωγρα�ίας πρ
κάλεσε
περισσ�τερα πρ
�λήματα απ� �σα
έλυσε.
Eίναι γεγ
ν�ς πως αν υπήρ�ε η
σημερινή επιστημ
νική γνώση π
λ-
λές απ
�ηράνσεις θα εί�αν απ
�ευ-
�θεί �ωρίς "ημιά για την υγεία και τ
εισ�δημα των κατ
ίκων.
������� P�µ���
Σαν τ
υς αστερισμ
ύς είναι σκ
ρ-
πισμένες σε
λ�κληρη την Eλλάδα
ι
λίμνες μας.
Θα αρ�ίσ
υμε να τις απαριθμ
ύμε
απ� τα ν�τια: Στυμ�αλία Φενε�ς.
Στα ανατ
λικά της κεντρικής Eλλά-
δ
ς η Yλίκη και η απ
�ηραμένη Kω-
παΐδα. Στα δυτικά της
ι λιμν
θά-
λασσες Mεσ
λ
γγί
υ - Aιτωλικ
ύ, η
Tρι�ωνίδα, η Λυσιμα�ία, η Aμ�ρακία,
η O"ερ�ς. Περπατάμε ��ρεια στη
θεσσαλική λεκάνη για να �ρ
ύμε
την απ
�ηραμένη Kάρλα (B
ι�ηίδα)
και τη Nε"ερ�.
Πίσω απ� τα Aγρα�α και την Πίν-
δ
, στην Hπειρ
, η μυθική A�ερ
υσία
και η Παμ�ώτιδα (Iωαννίνων). Στη γη
της Mακεδ
νίας απ� τα δυτικά η
Oρεστιάδα (Kαστ
ριάς),
ι Πρέσπες,
Mεγάλη (Bρυγηίδα) και Mικρή (Δρε-
�
υ, Bεντρ�κ), η Bεγ
ρίτιδα ή
Oστρ��
υ (αρ�αία Kέλλη), η Zά"αρη,
η των Πετρών και η Xειμαδίτιδα.
Στην κεντρική Mακεδ
νία
απ
�η-
ραμέν
ς �άλτ
ς των Γιαννιτσών.
Aνατ
λικά η λίμνη της Δ
ϊράνης
(Πρασιάδα), η Kερκίνη, η K
ρώνεια
(Λαγκαδά ή Aγί
υ Bασιλεί
υ) και η
B�λ�η. Kαι
κατάλ
γ
ς θα τελειώ-
σει με τη Bιστωνίδα και τη λιμν
θά-
λασσα τ
υ Π�ρτ
Λαγ
ς στη Θράκη.
Oι λίμνες μας, �πως και �λ
ι
ι υ-
γρ�τ
π
ι, μικρ
ί και μεγάλ
ι, κατ
-
�υρωμέν
ι ή ��ι απ� τη Διεθνή Συν-
θήκη τ
υ Pαμσάρ (Pαμσάρ Kασπίας
1971), έ�
υν
καθένας τις δικές τ
υ
ιδιαιτερ�τητες και απ
τελ
ύν ανε-
κτίμητ
ικ
ν
μικ�, κ
ινωνικ� και
π
λιτιστικ� κε�άλαι
για τη �ώρα
μας, απ
τελ
ύν σπ
υδαί
τμήμα της
�υσικής και π
λιτιστικής μας κληρ
-
ν
μιάς και για τ
υς λ�γ
υς αυτ
ύς
είναι απαραίτητη η διατήρησή τ
υς
σε έκταση και π
ι�τητα.
Page 15
T�υ Γρηγ�ρη Tσ�ύνη
B������� - Z�������, M ���
��� E���
����
K
���� O��������
AN KOITA�OYME τ� �άρτη της
Eλλάδας, θα δ�ύμε �τι η �ώρα μας
είναι πλ�ύσια σε λίμνες.
Π�λλές απ� αυτές είναι υπ�λείμ-
ματα παλαι�τερων μεγαλύτερων λι-
μνών π�υ επλήρ�υν άλλ�τε �λ�-
κληρη τη λεκάνη.
Eπίσης μεγάλ� ρ�λ� στ� σ�ηματι-
σμ� τ�υς έπαι�αν και τα π�τάμια
π�υ με τις πλ�ύσιες �ερτές τ�υς ύ-
λες δημι�υργ�ύν πρ�σ�ώσεις.
Π�λλές λίμνες υπερ�ειλί!�υν και
με �υσικ� ή τε�νητ� αύλακα �ύν�-
νται σε π�τάμια, �πως η λίμνη της
Kαστ�ριάς π�υ �ύνεται στ�ν Aλιάκ-
μ�να, η λίμνη Tρι�ωνίδα π�υ �ύνε-
ται στη Λυσιμα�ία και απ� εκεί με
τ�ν π�ταμ� Δίμικ� ή Kύαθ� (των
αρ�αίων) στ�ν αργυρ�δίνη A�ελώ�.
H λίμνη B�λ$η και η λίμνη Λαγκα-
δά �ύν�νται κι αυτές στη θάλασσα,
�ταν υπερ�ειλί!�υν, με ένα μικρ�
π�ταμ�.
H λίμνη των Iωαννίνων έ�ει σ�η-
ματισθεί σε καρστική λεκάνη και με
υπ�γειες κατα$�θρες �εύγ�υν τα
νερά της στ�ν Kαλαμά.
Tέλ�ς, στην �ρ�σειρά της Πίνδ�υ
(Hπειρ� και Δυτική Mακεδ�νία) κ�-
ντά στις ψηλές κ�ρυ�ές υπάρ��υν
μερικές λίμνες παγετωνικής πρ�έ-
λευσης.
Eίδαμε πι� πάνω μερικές κατα-
στάσεις π�υ ήταν αιτία να δημι�υρ-
γηθ�ύν �ι λίμνες. Πώς λειτ�υργ�ύν
�μως τα λιμναία �ικ�συστήματα;
Oι �ργανισμ�ί στα λιμναία �ικ�-
συστήματα διακρίν�νται στ� $έν-
θ�ς, τ� πλαγκτ� και τ� νηκτ�.
Bένθ�ς είναι τ� σύν�λ� των !ώων
και των �υτών π�υ !�υν στ� $υθ�
της λίμνης και ανα!ητ�ύν την τρ�-
�ή τ�υς μέσα στην ιλύ τ�υ πυθμέ-
να.
Tα �υτά π�υ απ�τελ�ύν τ� �υτ�-
$ένθ�ς αντιπρ�σωπεύ�νται απ� τα
�ύκη (πράσινα �ύκη, κα�ε��ρ�α
�ύκη, κυαν��ρ�α �ύκη, μ�ν�κύτ-
ταρα �ύκη).
Στ� $υθ� της λίμνης υπάρ��υν ε-
πίσης και πάρα π�λλά $ακτηρίδια.
Tα !ώα π�υ υπάρ��υν στ� $υθ�
απ�τελ�ύν τ� !ω�$ένθ�ς.
Eτσι στ� $ένθ�ς υπάρ��υν και �ι
3 μεγάλες �ικ�λ�γικές κατηγ�ρίες,
των παραγωγών , των καταναλωτών
και των απ�συνθετών ή διασπα-
στών.
T� $ένθ�ς διακρίνεται ανάλ�γα
με τις διαστάσεις τ�υ σε 3 κατηγ�-
ρίες: T� μακρ�$ένθ�ς (�ργανισμ�ί
μεγαλύτερ�ι απ� 2 mm), τ� μει�-
$ένθ�ς (1-2 mm) και τ� μικρ�$έν-
θ�ς (�ργανισμ�ί μικρ�τερ�ι απ� 1
mm).
T� πλαγκτ ν
Σ’ �λα τα υδάτινα �ικ�συστήματα
υπάρ��υν εκατ�μμύρια μικρ�σκ�-
πικ�ί �ργανισμ�ί, π�υ μετακιν�ύ-
νται απ� τα ρεύματα �ωρίς να �έ-
ρ�υν καμιά αντίσταση. Πρώτ�ς �
Victor Hansen τ� 1889 τ�υς έδωσε
τ� �ν�μα πλαγκτ�ν.
Στ� πλαγκτ�ν υπάρ��υν �υτικ�ί
και !ωικ�ί �ργανισμ�ί. Oι πρώτ�ι α-
π�τελ�ύν τ� �υτ�πλαγκτ�ν και �-
ν�μά!�νται παραγωγ�ί, ενώ �ι δεύ-
τερ�ι απ�τελ�ύν τ� !ω�πλαγκτ�ν
και �ν�μά!�νται καταναλωτές.
T� �υτ�πλαγκτ�ν απ�τελείται α-
π� άπειρ� αριθμ� μικρών �υτών (�-
πως �ύκια, �υτ�μαστιγωτά, διν�-
μαστιγωτά κ.ά.) π�υ τ� μεγαλύτερ�
μέρ�ς τ�υς απ�τελείται απ� μ�ν�-
κύτταρ�υς �ργανισμ�ύς, π�υ είναι
η $άση �λων των $ι�λ�γικών �αι-
ν�μένων. T� �υτ�πλαγκτ�ν $ρί-
σκεται στην ευ�ωτική !ώνη των υ-
δάτων, μέ�ρι σε $άθ�ς π�υ να �θά-
σει τ� 1/100 της επι�ανειακής έ-
ντασης τ�υ �ωτ�ς.
Eίναι �ι πρώτ�ι παραγωγ�ί �ργα-
νικών �υσιών και απ�τελ�ύν τη $ά-
ση της τρ��ικής αλυσίδας στη λί-
μνη.
Aυτά είναι � συνδετικ�ς κρίκ�ς
για τ� πέρασμα απ� τ�ν αν�ργαν�
στ�ν �ργανικ� κ�σμ�. T� !ω�πλα-
γκτ�ν είναι τ� πρώτ� τμήμα στ� �-
π�ί� αρ�ί!ει η κατανάλωση τ�υ �ρ-
γανικ�ύ υλικ�ύ.
Tα μικρ�σκ�πικά �υτά (�υτ�πλα-
γκτ�ν) απ�ρρ���ύνται απ� !ώα μι-
κρ�ύ μεγέθ�υς (!ω�πλαγκτ�ν), αυ-
τά κατα$ρ��θί!�νται απ� μικρά ψά-
ρια, π�υ με τη σειρά τ�υς τρώγ�-
νται απ� μεγαλύτερα ψάρια.
Aυτή η σειρά απ� στάδια, �π�υ �
καθένας τρέ�εται απ� τ�ν πρ�η-
γ�ύμεν�, απ�τελεί μια τρ��ική α-
λυσίδα.
T� !ω�πλαγκτ�ν απ�τελείται απ�
διά��ρα !ώα �πως πρωτ�!ωα, κε-
λευτεράτα, τρι��!ωα, καρκιν�ειδή,
16 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 5 OKTΩBPIOY 1997
Συνέ�εια στη 18η σελίδα
O θαυμαστ�ς κ�σμ
ς της λίμνης
O �ι τ�π�ς και η �ι�κ�ινωνία της απαρτί��υν ένα εκπληκτικ �ικ�σύστημα της �ύσης
Aν�ι�η στη λίμνη Kερκίνη (�ωτ.: Eμπ�ρική Tράπε�α της Eλλάδ�ς).
Page 16
KYPIAKH 5 OKT�BPIOY 1997 - H KA�HMEPINH 17
H ε�αιρετικής �μ�ρ�ιάς λίμνη Zά�αρη στη Mακεδ�νία (�ωτ.: Γ. Tσ�ύνης).
Aπ�ψη της πανέμ�ρ�ης Mικρής Πρέσπας (�ωτ.: Γ. Tσ�ύνης).
Page 29
30 H KA�HMEPINH - KYPIAKH 5 OKT�BPIOY 1997
Oι λίμνες π υ �άθηκαν
H απ��ήρανσή τ�υς πρ�σ
έρει στη γεωργία, αλλά συ�ν�τατα επι
έρει �αρύ �ικ�λ�γικ� πλήγμα
Tα Γιαννιτσά και η �μώνυμη λίμνη π�υ υπήρ�ε κέντρ� των Mακεδ�ν�μά�ων,
γνωστή και απ� τ� �ι�λί� της Πηνελ�πης Δέλτα «Tα μυστικά τ�υ Bάλτ�υ». H
απ��ήρανση της λίμνης έγινε δυνατή με την κατασκευή διώρυγας μήκ�υς 32
�λμ. τ� 1937 (�ωτ.: υδατ�γρα�ία τ�υ Edward Lear, 1849).
Aπ�ψη της λίμνης Φενε�ύ (ή Φ�νιά) τ� 1849, έργ� τ�υ Edward Lear, π�υ �ρι-
σκ�ταν κ�ντά στην �μώνυμη αρ�αία π�λη και μέσα σε ωραι�τατ� πευκ�δά-
σ�ς (�ωτ.: Γεννάδει�ς Bι�λι�θήκη).
H λίμνη Δύστ�ς στην Eύ��ια, σημαντικ�ς �ι�τ�π�ς π�υ σταδιακά απ��ηραί-
νεται λ�γω των δια��ρων καλλιεργειών π�υ συνε�ώς επεκτείν�νται (�ωτ.:
Eμπ�ρική Tράπε%α της Eλλάδ�ς).
T�υ Γρηγ�ρη Tσ�ύνη
Bι�λ�γ�υ – Zω�λ�γ�υ, Mέλ�υς
τ�υ Eλληνικ�ύ Kέντρ�υ Oικ�λ�γίας
H EΛΛAΔA μέσα στα τελευταία 100
ρ�νια έ
ει
άσει πάνω απ� 65% των
υγρ�τ�πων της. Oι αιτίες για την α-
π��ήρανση των λιμνών, των ελών και
των λιμν�θαλασσών ήταν τ� μεγάλ�
πρ��λημα της ελ�ν�σίας και �ι με-
γάλες ανάγκες για νέα καλλιεργήσι-
μη γη.
Στη B�ιωτία �ρισκ�ταν η Kωπαΐδα
μια μεγάλη λίμνη π�υ απ��ηράνθηκε
τ� 1889.
Tην Kωπαΐδα πρ�σπάθησαν να την
απ��ηράν�υν πρώτ�ι �ι Mινύες, �-
πως απ�δεικνύ�υν τα λείψανα των
απ��ηραντικών έργων, τα �π�ία ανα-
καλύ$θηκαν κατά τις ανασκα$ές. Tα
έργα αυτά των Mινυών πρ�καλ�ύν
τ�ν θαυμασμ� τ�σ� για τ� μέγεθ�ς
τ�υς, �σ� και για τ� υδραυλικ� σύ-
στημα.
H λίμνη σ
ηματίσθηκε απ� τα νερά
τ�υ Kη$ισ�ύ και εί
ε μήκ�ς 24
λμ.
και πλάτ�ς 13
λμ.
Λεγ�ταν Kωπαΐδα απ� την π�λη
Kώπαι, π�υ �ρισκ�ταν στις �
θες
της. O Oμηρ�ς την �ν�μα&ε Kη$ι-
σίας απ� τ� �ν�μα τ�υ π�ταμ�ύ Kη-
$ισ�ύ, π�υ
υν�ταν μέσα σ’ αυτή.
Mετά την απ��ήρανση απ�δ�θη-
καν στη γεωργία 250.000 στρέμματα,
για την καλλιέργεια �αμ�ακι�ύ, κα-
λαμπ�κι�ύ και σιτηρών.
Στα δυτικά παράλια της Aιτωλ�α-
καρνανίας, υπήρ
αν π�λλά έλη με α-
π�τέλεσμα τα άτ�μα με ελ�ν�σία να
υπερ�αίν�υν τ� 35% των κατ�ίκων.
Eτσι, αμέσως μετά τ�ν π�λεμ�, αρ
ί-
&ει η απ��ήρανση της λίμνης Mελίτη
(περι�
ή Λεσινί�υ).
H Aμ�ρακία, είναι μια λίμνη π�υ
�ρίσκεται στ� ν�μ� Aιτωλ�ακαρνα-
νίας στα ν�τια της Aμ$ιλ�
ίας (επι-
$άνεια 12 τ.
λμ. T� ��ρει� τμήμα
της λίμνης έ
ει απ�δ�θεί στην καλ-
λιέργεια καπν�ύ. T�
ειμώνα �μως,
μετά απ� τις �ρ�
ές, τα
ωρά$ια
πλημμυρί&�υν και η Aμ�ρακία γίνεται
η «λίμνη» π�υ $ιλ��ενεί αρκετά είδη
παρυδατικών π�υλιών.
Στην Eύ��ια, η λίμνη Δύστ�ς απ�-
τελ�ύσε τη μ�νη υδάτινη επι$άνεια
τ�υ νησι�ύ. H λίμνη ήταν σημαντικ�ς
�ι�τ�π�ς, γιατί σταματ�ύσαν π�λλά
είδη π�υλιών για να �εκ�υραστ�ύν
κατά τη διάρκεια της απ�δημίας. Δυ-
στυ
ώς �μως σήμερα η λίμνη έ
ει
μειωθεί αισθητά γιατί την απ��ηραί-
ν�υν σιγά - σιγά και τη θέση της
παίρν�υν τα
ωρά$ια και �ι καλλιέρ-
γειες. H λίμνη 'υνιάδα �ρισκ�ταν
στ� μετα�ύ Λαμίας και Δ�μ�κ�ύ �-
μώνυμ� υψίπεδ� π�υ έ
ει μέσ� υψ�-
μετρ� 470 μ. απ� τη θάλασσα. H έ-
κταση της λίμνης ήταν 31.600 στρέμ-
ματα. Eί
ε σ
ήμα α
λαδι�ύ και τ�
�άθ�ς της ήταν γύρω στα 4 μέτρα.
Στη γύρω περι�
ή $ώλια&αν εκα-
τ�ντάδες πελαργ�ί και π�λλά σπάνια
είδη π�υλιών. T�
ειμώνα έ�ρισκαν
εδώ κατα$ύγι�, αγρι�
ηνες, αγρι�-
παπιες, καλημάνες, νερ�κ�τες και
$αλαρίδες.
T� 1924 απ��ήραναν τη λίμνη και
τη μ�ίρασαν στ�υς αγρ�τες. Σήμερα
στην περι�
ή καλλιεργ�ύνται καλα-
μπ�κια, �αμ�άκι, τεύτλα.
Στην Hπειρ�, η A
ερ�υσία λίμνη
�ρισκ�ταν μετα�ύ των
ωριών Σπλά-
ντ&α και Mεσ�π�τάμ�υ διερρέετ� α-
π� τ�ν π�ταμ� A
έρ�ντα και έ$θανε
μέ
ρι τη θάλασσα. H A
ερ�υσία ανα-
$ερ�ταν απ� τ�υς Pωμαί�υς ιστ�ρι-
κ�ύς με τ� �ν�μα A�ρν�ς. Kατά την
αρ
αι�τητα απετελείτ� απ� έλη, �ρί-
θ�ντα καλαμιών και π�υλιών, ανέδι-
δε αναθυμιάσεις και πίστευαν �τι ή-
ταν η είσ�δ�ς τ�υ Aδη. H λίμνη απ�-
�ηράνθηκε τ� 1950 με τε
νητά έργα
και η έκτασή της παραδ�θηκε στην
καλλιέργεια τ�υ �αμ�ακι�ύ και τ�υ
ρυ&ι�ύ.
Tην ίδια τύ
η εί
αν �μως και �ι λί-
μνες Λαγκάστα και Λάψιστα (N. Iωαν-
νίνων).
Στ� ν�μ� Πρε�έ&ης υπήρ
αν δύ�
μικρές λίμνες, η Mαύρη στα δυτικά
της Φιλιππιάδας και η Zηρ�ς στα ��-
ρει�ανατ�λικά, �ι �π�ίες �μως απ�-
�ηράνθηκαν.
Στην Πελ�π�ννησ� έ
�υν απ��η-
ρανθεί η λίμνη Φενε�ς η Φ�νιά, �π�υ
�ρισκ�ταν κ�ντά στην �μώνυμη αρ-
αία π�λη.στ� �ρ�ς Kυλλήνη και σε
υψ�μετρ� 709 μ. Tην τρ�$�δ�τ�ύσε
με τα νερά τ�υ � π�ταμ�ς Aρ�άνι�ς.
H επι$άνειά της εί
ε μήκ�ς 4
λμ.
και τ� πλάτ�ς της ήταν π�ικίλ�, ανά-
λ�γα με την επ�
ή. Στην Πελ�π�ννη-
σ� απ��ήραναν επίσης και τη λίμνη
M�υριά. Στη Θεσσαλία, στ� ν�μ�
Mαγνησίας και Λάρισας, �ρισκ�ταν η
λίμνη Kάρλα B�ι�ηίς π�υ ήταν απ�
τις μεγαλύτερες της
ώρας και εί
ε
έκταση 100 τ.
λμ.
H λίμνη Kάρλα απ�τελ�ύσε τ� τε-
λευταί� υπ�λειμμα της άλλ�τε μεγα-
λύτερης λίμνης π�υ καταλάμ�ανε �-
λ�κληρη τη θεσσαλική πεδιάδα και
τα νερά της δι�
ετεύθηκαν στη θά-
Page 30
KYPIAKH 5 OKTΩBPIOY 1997 - H KAΘHMEPINH 31
λασσα, με τη διάν�ι�η της κ�ιλάδας
των Tεμπών. Kατασκευάσθηκε σή-
ραγγα μήκ�υς 15
λμ. περίπ�υ (υπ�
τ� ύψωμα Mεγα��ύνι) και τα νερά
της απ�
ετεύθηκαν στ�ν Παγασητι-
κ� K�λπ�, δυτικά και λίγ� έ�ω απ�
την π�λη τ�υ B�λ�υ (στις Aλυκές). H
λίμνη Kάρλα ήταν η πι� σημαντική
της Eλλάδας απ� �ρνιθ�λ�γικής
πλευράς. T�
ειμώνα τ�υ 1964 υπήρ-
αν στην περι�
ή, σύμ$ωνα με πα-
ρατηρήσεις �ρνιθ�λ�γων (Hoffman,
κ.ά.) πάνω απ� 430.000 υδρ��ια π�υ-
λιά. Στην περι�
ή �ε
ειμώνια&αν με-
γάλ�ι αριθμ�ί απ� πάπιες και αγρι�-
ηνες (Anser anser ) και (Anser
albifrons).
Δυστυ
ώς, �μως, στ� τέλ�ς της
δεκαετίας τ�υ ’60, η λίμνη απ��η-
ράνθηκε εντελώς και απ�δ�θηκε
στη γεωργία.
Στη Mακεδ�νία, στ� ν�μ� Πέλλης,
� σημαντικ�τερ�ς π�ταμ�ς τ�υ ν�-
μ�ύ ήταν � Λ�υδίας. Πήγα&ε απ� τ�ν
B�ρρά και με τ�ν παραπ�ταμ� τ�υ
M�γλενίτσα σ
ημάτι&ε τη λίμνη των
Γιαννιτσών, στην �π�ία
υν�ταν και
� Mπαλίτσας, π�υ κατέρ
εται απ� τ�
Πάικ�. H λίμνη των Γιαννιτσών υπήρ-
�ε τ� κέντρ� των Mακεδ�ν�μά
ων
και η Πηνελ�πη Δέλτα στ� �ι�λί� της
«Tα Mυστικά τ�υ Bάλτ�υ» ως �άλτ�
θεωρεί τη λίμνη των Γιαννιτσών. H α-
π��ήρανση της λίμνης άρ
ισε τ�
1937 και για να επιτευ
θεί, κατα-
σκευάσθηκε μεγάλη διώρυγα, η �ν�-
μα&�μενη «Περι$ερειακή Διώρυγα»
μήκ�υς 32
λμ. Στ� ν�μ� Kιλκίς �ι
δύ� α�αθείς και τελματώδεις λίμνες
Aρτ&άν και Aιματ���υ π�υ �ρίσκ�-
νταν ανατ�λικά τ�υ A�ι�ύ, έ
�υν α-
π��ηρανθεί και η έκτασή τ�υς έ
ει
απ�δ�θεί στην καλλιέργεια.
Στ� ν�μ� Σερρών, ��ρεια της συμ-
��λής Στρυμώνα – Aγγίτη �ρισκ�ταν
η λίμνη τ�υ A
ιν�ύ, η �π�ία απ��η-
ράνθηκε και απ�δ�θηκε στην καλ-
λιέργεια. Στ� ν�μ� Kα�άλας, μετα�ύ
τ�υ Παγγαί�υ και Oρέων Λεκάνη,
σ
ηματί&εται η λεκάνη των Φιλίππων.
Λ�γω της κλειστής μ�ρ$ής της, η
λεκάνη παλαι�τερα απ�τελ�ύσε με-
γάλ� τέλμα, γνωστ� με τ� �ν�μα
«Tενάγη των Φιλίππων». T� τέλμα έ-
ει απ�στραγγισθεί με τη δημι�υργία
μιας περι$ερειακής διώρυγας 26
λμ. και τα νερά έπεσαν στ�ν Aγγίτη
π�ταμ�. O κατάλ�γ�ς των απωλειών
π�υ πρ�έκυψε με τις απ��ηράνεις
είναι ιδιαίτερα μακρύς.
Tα εδά$η π�υ πρ�κύπτ�υν μετά
την απ��ήρανση των υγρ�τ�πων εί-
ναι ακατάλληλα ύστερα απ� λίγ� για
την καλλιέργεια, και έτσι για την
�ελτίωσή τ�υς γίν�νται επανειλημ-
μέν�ι εμπλ�υτισμ�ί σε λιπάσματα,
π�λλές $�ρές
ωρίς επιτυ
ία. Συνε-
πώς η απ��ήρανση για καλλιέργεια
απ��αίνει �ικ�ν�μικά ασύμ$�ρη και
επιπλέ�ν ρυπαίνει τ�υς παρακείμε-
ν�υς �ι�τ�π�υς.
Eυ�αριστ�ύμε θερμά την Eµ������
T���
� �
� E������, τ� M��� ��
M� ���
, τη � ���� �� B��������
,
τ� M��� �� ��������� ������� I���-
����, τ� E��
���� K����� B����-
����Y�������� και τ�υς Eκδ�τικ�ύς
Oίκ�υς «O����», «������» και «T�-
���», για τ� �ωτ�γρα�ικ� υλικ� και
την �λη ��ήθεια π�υ μας πρ�σέ�εραν.
H λίμνη
Kωπαΐδα
στη B�ιωτία
π�υ απ��η-
ράνθηκε
τ� 1889. Tα
απ��ετευτικά
έργα των αρ-
�αίων Mινυών
π�υ τ�τε απε-
καλύ�θησαν,
πρ�κάλεσαν
μεγάλη
ντύπωση για
τ� μέγεθ�ς
και την αρτι�-
τητά τ�υς
(�ωτ.: γκρα-
��ύρα
τ�υ Iταλ�ύ
περιηγητή
Pomardi,
Pώμη 1820).
Ψαράδες στη λίμνη της Kάρλας (η αρ�αία B�ι�ηίς) τ� 1953, �ταν ακ�μη η έκτασή της έ�θανε τα 100 τ. �λμ. (�ωτ.: Tά-
κης Tλ�ύπας).
H λίμνη Kάρλα τ� 1962, �ταν πλέ�ν έ��υν αρ�ίσει τα απ��ηραντικά έργα π�υ �λ�κληρώθηκαν στα τέλη της δεκαετίας
τ�υ ’60, �π�τε τα νερά της δι��ετεύθηκαν στ�ν Παγασητικ� K�λπ� (�ωτ.: Tάκης Tλ�ύπας).
2 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 5 OKTΩBPIOY 1997
AΦIEPΩMA
KYPIAKH 5 OKTΩBPIOY 1997
2-31 AΦIEPΩMA
� H Eλλάδα των λιμνών.
Mαγευτικ�ί υγρ�τ�π�ι ανεκτίμητης
σημασίας για τη �ωή τ�υ ανθρώπ�υ.
T�υ Γιάννη P�ύσκα
� O πρ�ϊστ�ρικ�ς �ικισμ�ς
τ�υ Δισπηλι�ύ.
H αρ�αι�λ�γική έρευνα έ�ερε στ�
�ως την ύπαρ�η �ργανωμένης �ωής
στη λίμνη της Kαστ�ριάς πριν απ�
7.000 �ρ�νια.
T�υ Γεωργί�υ X. X�υρμ�υ�ιάδη
� Λίμνες: αιώνια πηγή �ωής.
Kαλύπτ�υν π�λύτιμες �ικ�λ�γικές
και �ικ�ν�μικές απαιτήσεις και �ρή-
��υν εντατικής παρακ�λ�ύθησης.
T�υ Θε�δωρ�υ K�υσ�υρή
� Tα π�υλιά στις ελληνικές λίμνες.
Bρίσκ�υν τρ��ή και στέγη κ�ντά στα
γλυκά νερά των λιμνών και �ρή��υν
συνε��ύς !�ήθειας.
T�υ Kώστα Παπακωνσταντίν�υ
� H ι$θυ�πανίδα των λιμνών.
H αλιευτική εκμετάλλευση απ�τελεί
σημαντικ� �ικ�ν�μικ� παράγ�ντα,
αλλά απαιτεί και πρ�σεκτικές λιμν�-
λ�γικές μελέτες.
T�υ Παναγιώτη Σ. Oικ�ν�μίδη
� O θαυμαστ�ς κ�σμ�ς της λίμνης.
O !ι�τ�π�ς και η !ι�κ�ινωνία της α-
παρτί��υν ένα εκπληκτικ� �ικ�σύ-
στημα της �ύσης.
T�υ Γρηγ�ρη Tσ�ύνη
� Θρύλ�ι και τα'ιδιωτικές
εντυπώσεις.
Oι λίμνες μέσα απ� τη μυθ�λ�γία, τη
λαϊκή παράδ�ση και τις περιγρα�ές
�ένων περιηγητών.
T�υ Γιάννη P�ύσκα
� Tα πλε�ύμενα των λιμνών.
Mια θαυμαστή ναυπηγική παράδ�ση
π�υ αντιστέκεται στ� �ρ�ν� και α�ί-
�ει να διατηρηθεί.
T�υ Γιάννη P�ύσκα
� H μεγαλύτερη ελληνική λίμνη.
H Tρι�ωνίδα απ�τελεί ένα σημαντι-
κ�τατ� υγρ�τ�π� με τεράστια �ικ�-
λ�γική και αλιευτική σημασία.
T�υ Γρηγ�ρη Tσ�ύνη
� Περι(αλλ�ντική εκπαίδευση
στην Tρι$ωνίδα.
T�υ Kώστα Mαυρέλη
� Oι τε$νητές λίμνες.
Πρ�σ�έρ�υν π�λύτιμη ηλεκτρική ε-
νέργεια, ύδρευση και άρδευση, επι-
!άλλεται �μως η �ικ�λ�γική πρ�στα-
σία.
T�υ Aντωνί�υ A. Ψιλ�(ίκ�υ
� Oι λίμνες π�υ $άθηκαν.
H απ��ήρανσή τ�υς πρ�σ�έρει στη
γεωργία, αλλά συ�ν�τατα επι�έρει
!αρύ �ικ�λ�γικ� πλήγμα.
T�υ Γρηγ�ρη Tσ�ύνη
E�ώ�υλλ�: H λίμνη Tρι�ωνίδα �ρίσκεται
στην καρδιά της Aιτωλ�ακαρνανίας και εί-
ναι η μεγαλύτερη της Eλλάδας (�ωτ.: Γρη-
γ�ρης Tσ�ύνης).
Yπεύθυνη «Eπτά Hμερών»
EΛEYΘEPIA TPAΪOY
H λίμνη των Iωαννίνων Παμ
ώτιδα, ��ρτωμένη με θρύλ�υς και παραδ�σεις αιώνων (�ωτ.: Φωτ�γρα�ικ� Aρ�εί� M�υ-
σεί�υ Mπενάκη).
H Eλλάδα των λιμνών
Mαγευτικ ί υγρ�τ π ι ανεκτίμητης σημασίας για τη �ωή τ υ ανθρώπ υ
T
υ Γιάννη P�ύσκα
Aρ�ιπλ�ιάρ��υ Π�λεμικ�ύ Nαυτικ�ύ ε.α.
Iστ�ρικ�ύ – Eρευνητή
MIA AΛΛH Eλλάδα, η Eλλάδα των λι-
μνών, μαγική και ανε�ερεύνητη, γε-
μάτη �ρώματα και μ
ναδικές �υσι-
κές
μ
ρ�ιές, μας πρ
σκαλεί και να
τη γνωρίσ
υμε. Oι λίμνες, ένας ση-
μαντικ�ς εσωτερικ�ς �γκ
ς ακίνη-
τ
υ νερ
ύ, είναι μεγάλ
ι υγρ�τ
π
ι
ανεκτίμησης α�ίας. Tρέ�
νται απ�
τα π
τάμια, είναι λεκάνες τ
πικών
�ρ
�ών και �ι
νιών ή τρέ�
νται απ�
πηγές. Φλέ�ες "ωής λ
ιπ�ν τα π
τά-
μια και πηγές "ωής
ι λίμνες.
Kάθε μεγάλη λίμνη είναι ένας μι-
κρ
γρα�ημέν
ς κ�σμ
ς ειδικευμέ-
νης �λωρίδας και πανίδας. Στις λί-
μνες αναπτύ�θηκε π
λιτισμ�ς απ�
την πρ
ϊστ
ρική επ
�ή. Oι λίμνες έ-
παι�αν πρωτεύ
ντα ρ�λ
στη "ωή
τ
υ ανθρώπ
υ απ� τα πανάρ�αια
�ρ�νια και επηρέασαν τ�σ
την ε�έ-
λι�η των περι
�ών γύρω απ� αυτές
�σ
και π
λυπ
ίκιλες δραστηρι�τη-
τες των κατ
ίκων. Oι λίμνες είναι πη-
γή νερ
ύ και ψαριών. Oι ��θες τ
υς
πνιγμένες στις καλαμιές, στα παπύ-
ρια και τα ψαθιά. Στα υδάτινα μ
ν
-
πάτια τ
υς πλέ
υν καρά�ια, καΐκια,
πλά�ες και τσερνίκια ή �πως αλλιώς
λένε τα πλε
ύμενά τ
υς. Tα γεγ
ν�-
τα και η ιστ
ρία καταγρά�τηκαν με
τ
ν κυματισμ� των νερών τ
υς.
Aνείπωτη η
μ
ρ�ιά των λιμνών
της ελληνικής γης συνθέτει ένα τ
-
πί
αληθινής μαγείας: λίμνες με ν
ύ-
�αρα και καλαμιώνες, θαμνώδης
�λάστηση με ενδιάμεσα �ερ
λί�αδα
στ
υς κάμπ
υς και στις γύρω πλα-
γιές, συμπληρών
νται
πτικά και α-
κ
υστικά απ� την π
ικιλία των π
υ-
λιών.
H
μ
ρ�ιά τ
υς περισσεύει και για
τις π
λιτείες π
υ είναι �τισμένες κ
-
ντά τ
υς. Aνάλα�ρη και επι�λητική
καθρε�τί"εται στα νερά της Παμ�ώ-
τιδας η �μ
ρ�η, ιστ
ρική π�λη των
Iωαννίνων με τα ί�νη π
υ ά�ησε στ
πέρασμά της η T
υρκ
κρατία, τ
κά-
στρ
με τ
υς μιναρέδες·
επισκέ-
πτης της λίμνης Oρεστιάδας μένει
έκθαμ�
ς απ� τ
υπέρ
�
θέαμα
της λίμνης, μέσα απ� την
π
ία ανα-
δύεται η π�λη της Kαστ
ριάς.
Iερ ί τ�π ι
Oι λίμνες μα"ί με τ
υς �άλτ
υς, τις
εκ�
λές των π
ταμών και τις λιμν
-
θάλασσες απ
τελ
ύν τ
υς ελληνι-
κ
ύς υγρ�τ
π
υς. Oι υγρ�τ
π
ι έ-
παι"αν σημαντικ� ρ�λ
σύμ�ωνα με
τ
υς αρ�αί
υς Eλληνες συγγρα�είς.
Για τ
υς κατ
ίκ
υς τ
υ ελλαδικ
ύ
�ώρ
υ η �ύση ήταν �αθιά σε�αστή
και
ι υγρ�τ
π
ι θεωρ
ύνταν ιερά
μέρη, στα
π
ία "
ύσαν και δρ
ύσαν
θε
ί και ημίθε
ι. Oι υγρ�τ
π
ι, ως τί-
μημα τ
υ �υσικ
ύ περι�άλλ
ντ
ς
της Eλλάδας, έπαι�αν α�ι
πρ�σεκτ
ρ�λ
στην καθημερινή "ωή και στη
�αντασία των κατ
ίκων. Oι Eλληνες
Eπιμέλεια α�ιερώματ�ς:
K·ΣTHΣ BATIKI·THΣ
Page 2
KYPIAKH 5 OKTΩBPIOY 1997 - H KAΘHMEPINH 3
H λίμνη Kερκίνη στ� ν�μ� Σερρών, η �π�ία έ�ει �αρακτηρισθεί ως Yγρ�τ�π�ς Διεθν�ύς Σημασίας σύμ�ωνα με τη Συνθήκη Pαμσάρ (�ωτ.: Eμπ�ρική Tράπε$α
της Eλλάδ�ς).
υπήρ�αν λα�ς με συνείδηση τ
υ �υ-
σικ
ύ τ
υς περι�άλλ
ντ
ς και �ρί-
σκ
νταν σε διαρκή σ�έση μα"ί τ
υ,
�πως απ
δεικνύεται απ� τα κείμενα
των κλασικών συγγρα�έων, απ�
τ
υς θε
ύς και τ
υς μύθ
υς τ
υ.
Eκεί π
υ καθρε�τί"
νται τα έλατα
της Zήρειας στη λίμνη Στυμ�αλία, ε-
κεί ίσως έγινε η πρώτη
ικ
λ
γική
καταστρ
�ή. Oι Στυμ�αλίδες �ρνι-
θες είναι π
λύ πιθαν� να συμ�
λί-
"
υν την ε�α�άνιση των ελών με α-
π
�ήρανση. Aπρ�σμενη τύ�η ακ
-
λ
ύθησε τη γη στις περι
�ές των λι-
μνών στ
ν αιώνα μας. Oι μεγάλες α-
π
�ηράνσεις, δείγματα της άγν
ιας
π
υ επικρατ
ύσε (λίμνη Γιαννιτσών
1925-1935, Kωπαΐδα 1923-1931, Kάρ-
λα 1962 κ.ά.),
�είλ
νται στην επι-
κράτηση της αντίληψης �τι
ι υγρ�-
τ
π
ι είναι ά�ρηστ
ι τ�π
ι και τ
κα-
λύτερ
π
υ έ�ει να κάνει
άνθρω-
π
ς είναι να τ
υς μετατρέψει σε
καλλιεργήσιμη γη. Σήμερα, έ�ει α-
π
δει�θεί �τι η ρι"ική μετα�
λή της
ελληνικής γεωγρα�ίας πρ
κάλεσε
περισσ�τερα πρ
�λήματα απ� �σα
έλυσε.
Eίναι γεγ
ν�ς πως αν υπήρ�ε η
σημερινή επιστημ
νική γνώση π
λ-
λές απ
�ηράνσεις θα εί�αν απ
�ευ-
�θεί �ωρίς "ημιά για την υγεία και τ
εισ�δημα των κατ
ίκων.
������� P�µ���
Σαν τ
υς αστερισμ
ύς είναι σκ
ρ-
πισμένες σε
λ�κληρη την Eλλάδα
ι
λίμνες μας.
Θα αρ�ίσ
υμε να τις απαριθμ
ύμε
απ� τα ν�τια: Στυμ�αλία Φενε�ς.
Στα ανατ
λικά της κεντρικής Eλλά-
δ
ς η Yλίκη και η απ
�ηραμένη Kω-
παΐδα. Στα δυτικά της
ι λιμν
θά-
λασσες Mεσ
λ
γγί
υ - Aιτωλικ
ύ, η
Tρι�ωνίδα, η Λυσιμα�ία, η Aμ�ρακία,
η O"ερ�ς. Περπατάμε ��ρεια στη
θεσσαλική λεκάνη για να �ρ
ύμε
την απ
�ηραμένη Kάρλα (B
ι�ηίδα)
και τη Nε"ερ�.
Πίσω απ� τα Aγρα�α και την Πίν-
δ
, στην Hπειρ
, η μυθική A�ερ
υσία
και η Παμ�ώτιδα (Iωαννίνων). Στη γη
της Mακεδ
νίας απ� τα δυτικά η
Oρεστιάδα (Kαστ
ριάς),
ι Πρέσπες,
Mεγάλη (Bρυγηίδα) και Mικρή (Δρε-
�
υ, Bεντρ�κ), η Bεγ
ρίτιδα ή
Oστρ��
υ (αρ�αία Kέλλη), η Zά"αρη,
η των Πετρών και η Xειμαδίτιδα.
Στην κεντρική Mακεδ
νία
απ
�η-
ραμέν
ς �άλτ
ς των Γιαννιτσών.
Aνατ
λικά η λίμνη της Δ
ϊράνης
(Πρασιάδα), η Kερκίνη, η K
ρώνεια
(Λαγκαδά ή Aγί
υ Bασιλεί
υ) και η
B�λ�η. Kαι
κατάλ
γ
ς θα τελειώ-
σει με τη Bιστωνίδα και τη λιμν
θά-
λασσα τ
υ Π�ρτ
Λαγ
ς στη Θράκη.
Oι λίμνες μας, �πως και �λ
ι
ι υ-
γρ�τ
π
ι, μικρ
ί και μεγάλ
ι, κατ
-
�υρωμέν
ι ή ��ι απ� τη Διεθνή Συν-
θήκη τ
υ Pαμσάρ (Pαμσάρ Kασπίας
1971), έ�
υν
καθένας τις δικές τ
υ
ιδιαιτερ�τητες και απ
τελ
ύν ανε-
κτίμητ
ικ
ν
μικ�, κ
ινωνικ� και
π
λιτιστικ� κε�άλαι
για τη �ώρα
μας, απ
τελ
ύν σπ
υδαί
τμήμα της
�υσικής και π
λιτιστικής μας κληρ
-
ν
μιάς και για τ
υς λ�γ
υς αυτ
ύς
είναι απαραίτητη η διατήρησή τ
υς
σε έκταση και π
ι�τητα.
Page 15
T�υ Γρηγ�ρη Tσ�ύνη
B������� - Z�������, M ���
��� E���
����
K
���� O��������
AN KOITA�OYME τ� �άρτη της
Eλλάδας, θα δ�ύμε �τι η �ώρα μας
είναι πλ�ύσια σε λίμνες.
Π�λλές απ� αυτές είναι υπ�λείμ-
ματα παλαι�τερων μεγαλύτερων λι-
μνών π�υ επλήρ�υν άλλ�τε �λ�-
κληρη τη λεκάνη.
Eπίσης μεγάλ� ρ�λ� στ� σ�ηματι-
σμ� τ�υς έπαι�αν και τα π�τάμια
π�υ με τις πλ�ύσιες �ερτές τ�υς ύ-
λες δημι�υργ�ύν πρ�σ�ώσεις.
Π�λλές λίμνες υπερ�ειλί!�υν και
με �υσικ� ή τε�νητ� αύλακα �ύν�-
νται σε π�τάμια, �πως η λίμνη της
Kαστ�ριάς π�υ �ύνεται στ�ν Aλιάκ-
μ�να, η λίμνη Tρι�ωνίδα π�υ �ύνε-
ται στη Λυσιμα�ία και απ� εκεί με
τ�ν π�ταμ� Δίμικ� ή Kύαθ� (των
αρ�αίων) στ�ν αργυρ�δίνη A�ελώ�.
H λίμνη B�λ$η και η λίμνη Λαγκα-
δά �ύν�νται κι αυτές στη θάλασσα,
�ταν υπερ�ειλί!�υν, με ένα μικρ�
π�ταμ�.
H λίμνη των Iωαννίνων έ�ει σ�η-
ματισθεί σε καρστική λεκάνη και με
υπ�γειες κατα$�θρες �εύγ�υν τα
νερά της στ�ν Kαλαμά.
Tέλ�ς, στην �ρ�σειρά της Πίνδ�υ
(Hπειρ� και Δυτική Mακεδ�νία) κ�-
ντά στις ψηλές κ�ρυ�ές υπάρ��υν
μερικές λίμνες παγετωνικής πρ�έ-
λευσης.
Eίδαμε πι� πάνω μερικές κατα-
στάσεις π�υ ήταν αιτία να δημι�υρ-
γηθ�ύν �ι λίμνες. Πώς λειτ�υργ�ύν
�μως τα λιμναία �ικ�συστήματα;
Oι �ργανισμ�ί στα λιμναία �ικ�-
συστήματα διακρίν�νται στ� $έν-
θ�ς, τ� πλαγκτ� και τ� νηκτ�.
Bένθ�ς είναι τ� σύν�λ� των !ώων
και των �υτών π�υ !�υν στ� $υθ�
της λίμνης και ανα!ητ�ύν την τρ�-
�ή τ�υς μέσα στην ιλύ τ�υ πυθμέ-
να.
Tα �υτά π�υ απ�τελ�ύν τ� �υτ�-
$ένθ�ς αντιπρ�σωπεύ�νται απ� τα
�ύκη (πράσινα �ύκη, κα�ε��ρ�α
�ύκη, κυαν��ρ�α �ύκη, μ�ν�κύτ-
ταρα �ύκη).
Στ� $υθ� της λίμνης υπάρ��υν ε-
πίσης και πάρα π�λλά $ακτηρίδια.
Tα !ώα π�υ υπάρ��υν στ� $υθ�
απ�τελ�ύν τ� !ω�$ένθ�ς.
Eτσι στ� $ένθ�ς υπάρ��υν και �ι
3 μεγάλες �ικ�λ�γικές κατηγ�ρίες,
των παραγωγών , των καταναλωτών
και των απ�συνθετών ή διασπα-
στών.
T� $ένθ�ς διακρίνεται ανάλ�γα
με τις διαστάσεις τ�υ σε 3 κατηγ�-
ρίες: T� μακρ�$ένθ�ς (�ργανισμ�ί
μεγαλύτερ�ι απ� 2 mm), τ� μει�-
$ένθ�ς (1-2 mm) και τ� μικρ�$έν-
θ�ς (�ργανισμ�ί μικρ�τερ�ι απ� 1
mm).
T� πλαγκτ ν
Σ’ �λα τα υδάτινα �ικ�συστήματα
υπάρ��υν εκατ�μμύρια μικρ�σκ�-
πικ�ί �ργανισμ�ί, π�υ μετακιν�ύ-
νται απ� τα ρεύματα �ωρίς να �έ-
ρ�υν καμιά αντίσταση. Πρώτ�ς �
Victor Hansen τ� 1889 τ�υς έδωσε
τ� �ν�μα πλαγκτ�ν.
Στ� πλαγκτ�ν υπάρ��υν �υτικ�ί
και !ωικ�ί �ργανισμ�ί. Oι πρώτ�ι α-
π�τελ�ύν τ� �υτ�πλαγκτ�ν και �-
ν�μά!�νται παραγωγ�ί, ενώ �ι δεύ-
τερ�ι απ�τελ�ύν τ� !ω�πλαγκτ�ν
και �ν�μά!�νται καταναλωτές.
T� �υτ�πλαγκτ�ν απ�τελείται α-
π� άπειρ� αριθμ� μικρών �υτών (�-
πως �ύκια, �υτ�μαστιγωτά, διν�-
μαστιγωτά κ.ά.) π�υ τ� μεγαλύτερ�
μέρ�ς τ�υς απ�τελείται απ� μ�ν�-
κύτταρ�υς �ργανισμ�ύς, π�υ είναι
η $άση �λων των $ι�λ�γικών �αι-
ν�μένων. T� �υτ�πλαγκτ�ν $ρί-
σκεται στην ευ�ωτική !ώνη των υ-
δάτων, μέ�ρι σε $άθ�ς π�υ να �θά-
σει τ� 1/100 της επι�ανειακής έ-
ντασης τ�υ �ωτ�ς.
Eίναι �ι πρώτ�ι παραγωγ�ί �ργα-
νικών �υσιών και απ�τελ�ύν τη $ά-
ση της τρ��ικής αλυσίδας στη λί-
μνη.
Aυτά είναι � συνδετικ�ς κρίκ�ς
για τ� πέρασμα απ� τ�ν αν�ργαν�
στ�ν �ργανικ� κ�σμ�. T� !ω�πλα-
γκτ�ν είναι τ� πρώτ� τμήμα στ� �-
π�ί� αρ�ί!ει η κατανάλωση τ�υ �ρ-
γανικ�ύ υλικ�ύ.
Tα μικρ�σκ�πικά �υτά (�υτ�πλα-
γκτ�ν) απ�ρρ���ύνται απ� !ώα μι-
κρ�ύ μεγέθ�υς (!ω�πλαγκτ�ν), αυ-
τά κατα$ρ��θί!�νται απ� μικρά ψά-
ρια, π�υ με τη σειρά τ�υς τρώγ�-
νται απ� μεγαλύτερα ψάρια.
Aυτή η σειρά απ� στάδια, �π�υ �
καθένας τρέ�εται απ� τ�ν πρ�η-
γ�ύμεν�, απ�τελεί μια τρ��ική α-
λυσίδα.
T� !ω�πλαγκτ�ν απ�τελείται απ�
διά��ρα !ώα �πως πρωτ�!ωα, κε-
λευτεράτα, τρι��!ωα, καρκιν�ειδή,
16 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 5 OKTΩBPIOY 1997
Συνέ�εια στη 18η σελίδα
O θαυμαστ�ς κ�σμ
ς της λίμνης
O �ι τ�π�ς και η �ι�κ�ινωνία της απαρτί��υν ένα εκπληκτικ �ικ�σύστημα της �ύσης
Aν�ι�η στη λίμνη Kερκίνη (�ωτ.: Eμπ�ρική Tράπε�α της Eλλάδ�ς).
Page 16
KYPIAKH 5 OKT�BPIOY 1997 - H KA�HMEPINH 17
H ε�αιρετικής �μ�ρ�ιάς λίμνη Zά�αρη στη Mακεδ�νία (�ωτ.: Γ. Tσ�ύνης).
Aπ�ψη της πανέμ�ρ�ης Mικρής Πρέσπας (�ωτ.: Γ. Tσ�ύνης).
Page 29
30 H KA�HMEPINH - KYPIAKH 5 OKT�BPIOY 1997
Oι λίμνες π υ �άθηκαν
H απ��ήρανσή τ�υς πρ�σ
έρει στη γεωργία, αλλά συ�ν�τατα επι
έρει �αρύ �ικ�λ�γικ� πλήγμα
Tα Γιαννιτσά και η �μώνυμη λίμνη π�υ υπήρ�ε κέντρ� των Mακεδ�ν�μά�ων,
γνωστή και απ� τ� �ι�λί� της Πηνελ�πης Δέλτα «Tα μυστικά τ�υ Bάλτ�υ». H
απ��ήρανση της λίμνης έγινε δυνατή με την κατασκευή διώρυγας μήκ�υς 32
�λμ. τ� 1937 (�ωτ.: υδατ�γρα�ία τ�υ Edward Lear, 1849).
Aπ�ψη της λίμνης Φενε�ύ (ή Φ�νιά) τ� 1849, έργ� τ�υ Edward Lear, π�υ �ρι-
σκ�ταν κ�ντά στην �μώνυμη αρ�αία π�λη και μέσα σε ωραι�τατ� πευκ�δά-
σ�ς (�ωτ.: Γεννάδει�ς Bι�λι�θήκη).
H λίμνη Δύστ�ς στην Eύ��ια, σημαντικ�ς �ι�τ�π�ς π�υ σταδιακά απ��ηραί-
νεται λ�γω των δια��ρων καλλιεργειών π�υ συνε�ώς επεκτείν�νται (�ωτ.:
Eμπ�ρική Tράπε%α της Eλλάδ�ς).
T�υ Γρηγ�ρη Tσ�ύνη
Bι�λ�γ�υ – Zω�λ�γ�υ, Mέλ�υς
τ�υ Eλληνικ�ύ Kέντρ�υ Oικ�λ�γίας
H EΛΛAΔA μέσα στα τελευταία 100
ρ�νια έ
ει
άσει πάνω απ� 65% των
υγρ�τ�πων της. Oι αιτίες για την α-
π��ήρανση των λιμνών, των ελών και
των λιμν�θαλασσών ήταν τ� μεγάλ�
πρ��λημα της ελ�ν�σίας και �ι με-
γάλες ανάγκες για νέα καλλιεργήσι-
μη γη.
Στη B�ιωτία �ρισκ�ταν η Kωπαΐδα
μια μεγάλη λίμνη π�υ απ��ηράνθηκε
τ� 1889.
Tην Kωπαΐδα πρ�σπάθησαν να την
απ��ηράν�υν πρώτ�ι �ι Mινύες, �-
πως απ�δεικνύ�υν τα λείψανα των
απ��ηραντικών έργων, τα �π�ία ανα-
καλύ$θηκαν κατά τις ανασκα$ές. Tα
έργα αυτά των Mινυών πρ�καλ�ύν
τ�ν θαυμασμ� τ�σ� για τ� μέγεθ�ς
τ�υς, �σ� και για τ� υδραυλικ� σύ-
στημα.
H λίμνη σ
ηματίσθηκε απ� τα νερά
τ�υ Kη$ισ�ύ και εί
ε μήκ�ς 24
λμ.
και πλάτ�ς 13
λμ.
Λεγ�ταν Kωπαΐδα απ� την π�λη
Kώπαι, π�υ �ρισκ�ταν στις �
θες
της. O Oμηρ�ς την �ν�μα&ε Kη$ι-
σίας απ� τ� �ν�μα τ�υ π�ταμ�ύ Kη-
$ισ�ύ, π�υ
υν�ταν μέσα σ’ αυτή.
Mετά την απ��ήρανση απ�δ�θη-
καν στη γεωργία 250.000 στρέμματα,
για την καλλιέργεια �αμ�ακι�ύ, κα-
λαμπ�κι�ύ και σιτηρών.
Στα δυτικά παράλια της Aιτωλ�α-
καρνανίας, υπήρ
αν π�λλά έλη με α-
π�τέλεσμα τα άτ�μα με ελ�ν�σία να
υπερ�αίν�υν τ� 35% των κατ�ίκων.
Eτσι, αμέσως μετά τ�ν π�λεμ�, αρ
ί-
&ει η απ��ήρανση της λίμνης Mελίτη
(περι�
ή Λεσινί�υ).
H Aμ�ρακία, είναι μια λίμνη π�υ
�ρίσκεται στ� ν�μ� Aιτωλ�ακαρνα-
νίας στα ν�τια της Aμ$ιλ�
ίας (επι-
$άνεια 12 τ.
λμ. T� ��ρει� τμήμα
της λίμνης έ
ει απ�δ�θεί στην καλ-
λιέργεια καπν�ύ. T�
ειμώνα �μως,
μετά απ� τις �ρ�
ές, τα
ωρά$ια
πλημμυρί&�υν και η Aμ�ρακία γίνεται
η «λίμνη» π�υ $ιλ��ενεί αρκετά είδη
παρυδατικών π�υλιών.
Στην Eύ��ια, η λίμνη Δύστ�ς απ�-
τελ�ύσε τη μ�νη υδάτινη επι$άνεια
τ�υ νησι�ύ. H λίμνη ήταν σημαντικ�ς
�ι�τ�π�ς, γιατί σταματ�ύσαν π�λλά
είδη π�υλιών για να �εκ�υραστ�ύν
κατά τη διάρκεια της απ�δημίας. Δυ-
στυ
ώς �μως σήμερα η λίμνη έ
ει
μειωθεί αισθητά γιατί την απ��ηραί-
ν�υν σιγά - σιγά και τη θέση της
παίρν�υν τα
ωρά$ια και �ι καλλιέρ-
γειες. H λίμνη 'υνιάδα �ρισκ�ταν
στ� μετα�ύ Λαμίας και Δ�μ�κ�ύ �-
μώνυμ� υψίπεδ� π�υ έ
ει μέσ� υψ�-
μετρ� 470 μ. απ� τη θάλασσα. H έ-
κταση της λίμνης ήταν 31.600 στρέμ-
ματα. Eί
ε σ
ήμα α
λαδι�ύ και τ�
�άθ�ς της ήταν γύρω στα 4 μέτρα.
Στη γύρω περι�
ή $ώλια&αν εκα-
τ�ντάδες πελαργ�ί και π�λλά σπάνια
είδη π�υλιών. T�
ειμώνα έ�ρισκαν
εδώ κατα$ύγι�, αγρι�
ηνες, αγρι�-
παπιες, καλημάνες, νερ�κ�τες και
$αλαρίδες.
T� 1924 απ��ήραναν τη λίμνη και
τη μ�ίρασαν στ�υς αγρ�τες. Σήμερα
στην περι�
ή καλλιεργ�ύνται καλα-
μπ�κια, �αμ�άκι, τεύτλα.
Στην Hπειρ�, η A
ερ�υσία λίμνη
�ρισκ�ταν μετα�ύ των
ωριών Σπλά-
ντ&α και Mεσ�π�τάμ�υ διερρέετ� α-
π� τ�ν π�ταμ� A
έρ�ντα και έ$θανε
μέ
ρι τη θάλασσα. H A
ερ�υσία ανα-
$ερ�ταν απ� τ�υς Pωμαί�υς ιστ�ρι-
κ�ύς με τ� �ν�μα A�ρν�ς. Kατά την
αρ
αι�τητα απετελείτ� απ� έλη, �ρί-
θ�ντα καλαμιών και π�υλιών, ανέδι-
δε αναθυμιάσεις και πίστευαν �τι ή-
ταν η είσ�δ�ς τ�υ Aδη. H λίμνη απ�-
�ηράνθηκε τ� 1950 με τε
νητά έργα
και η έκτασή της παραδ�θηκε στην
καλλιέργεια τ�υ �αμ�ακι�ύ και τ�υ
ρυ&ι�ύ.
Tην ίδια τύ
η εί
αν �μως και �ι λί-
μνες Λαγκάστα και Λάψιστα (N. Iωαν-
νίνων).
Στ� ν�μ� Πρε�έ&ης υπήρ
αν δύ�
μικρές λίμνες, η Mαύρη στα δυτικά
της Φιλιππιάδας και η Zηρ�ς στα ��-
ρει�ανατ�λικά, �ι �π�ίες �μως απ�-
�ηράνθηκαν.
Στην Πελ�π�ννησ� έ
�υν απ��η-
ρανθεί η λίμνη Φενε�ς η Φ�νιά, �π�υ
�ρισκ�ταν κ�ντά στην �μώνυμη αρ-
αία π�λη.στ� �ρ�ς Kυλλήνη και σε
υψ�μετρ� 709 μ. Tην τρ�$�δ�τ�ύσε
με τα νερά τ�υ � π�ταμ�ς Aρ�άνι�ς.
H επι$άνειά της εί
ε μήκ�ς 4
λμ.
και τ� πλάτ�ς της ήταν π�ικίλ�, ανά-
λ�γα με την επ�
ή. Στην Πελ�π�ννη-
σ� απ��ήραναν επίσης και τη λίμνη
M�υριά. Στη Θεσσαλία, στ� ν�μ�
Mαγνησίας και Λάρισας, �ρισκ�ταν η
λίμνη Kάρλα B�ι�ηίς π�υ ήταν απ�
τις μεγαλύτερες της
ώρας και εί
ε
έκταση 100 τ.
λμ.
H λίμνη Kάρλα απ�τελ�ύσε τ� τε-
λευταί� υπ�λειμμα της άλλ�τε μεγα-
λύτερης λίμνης π�υ καταλάμ�ανε �-
λ�κληρη τη θεσσαλική πεδιάδα και
τα νερά της δι�
ετεύθηκαν στη θά-
Page 30
KYPIAKH 5 OKTΩBPIOY 1997 - H KAΘHMEPINH 31
λασσα, με τη διάν�ι�η της κ�ιλάδας
των Tεμπών. Kατασκευάσθηκε σή-
ραγγα μήκ�υς 15
λμ. περίπ�υ (υπ�
τ� ύψωμα Mεγα��ύνι) και τα νερά
της απ�
ετεύθηκαν στ�ν Παγασητι-
κ� K�λπ�, δυτικά και λίγ� έ�ω απ�
την π�λη τ�υ B�λ�υ (στις Aλυκές). H
λίμνη Kάρλα ήταν η πι� σημαντική
της Eλλάδας απ� �ρνιθ�λ�γικής
πλευράς. T�
ειμώνα τ�υ 1964 υπήρ-
αν στην περι�
ή, σύμ$ωνα με πα-
ρατηρήσεις �ρνιθ�λ�γων (Hoffman,
κ.ά.) πάνω απ� 430.000 υδρ��ια π�υ-
λιά. Στην περι�
ή �ε
ειμώνια&αν με-
γάλ�ι αριθμ�ί απ� πάπιες και αγρι�-
ηνες (Anser anser ) και (Anser
albifrons).
Δυστυ
ώς, �μως, στ� τέλ�ς της
δεκαετίας τ�υ ’60, η λίμνη απ��η-
ράνθηκε εντελώς και απ�δ�θηκε
στη γεωργία.
Στη Mακεδ�νία, στ� ν�μ� Πέλλης,
� σημαντικ�τερ�ς π�ταμ�ς τ�υ ν�-
μ�ύ ήταν � Λ�υδίας. Πήγα&ε απ� τ�ν
B�ρρά και με τ�ν παραπ�ταμ� τ�υ
M�γλενίτσα σ
ημάτι&ε τη λίμνη των
Γιαννιτσών, στην �π�ία
υν�ταν και
� Mπαλίτσας, π�υ κατέρ
εται απ� τ�
Πάικ�. H λίμνη των Γιαννιτσών υπήρ-
�ε τ� κέντρ� των Mακεδ�ν�μά
ων
και η Πηνελ�πη Δέλτα στ� �ι�λί� της
«Tα Mυστικά τ�υ Bάλτ�υ» ως �άλτ�
θεωρεί τη λίμνη των Γιαννιτσών. H α-
π��ήρανση της λίμνης άρ
ισε τ�
1937 και για να επιτευ
θεί, κατα-
σκευάσθηκε μεγάλη διώρυγα, η �ν�-
μα&�μενη «Περι$ερειακή Διώρυγα»
μήκ�υς 32
λμ. Στ� ν�μ� Kιλκίς �ι
δύ� α�αθείς και τελματώδεις λίμνες
Aρτ&άν και Aιματ���υ π�υ �ρίσκ�-
νταν ανατ�λικά τ�υ A�ι�ύ, έ
�υν α-
π��ηρανθεί και η έκτασή τ�υς έ
ει
απ�δ�θεί στην καλλιέργεια.
Στ� ν�μ� Σερρών, ��ρεια της συμ-
��λής Στρυμώνα – Aγγίτη �ρισκ�ταν
η λίμνη τ�υ A
ιν�ύ, η �π�ία απ��η-
ράνθηκε και απ�δ�θηκε στην καλ-
λιέργεια. Στ� ν�μ� Kα�άλας, μετα�ύ
τ�υ Παγγαί�υ και Oρέων Λεκάνη,
σ
ηματί&εται η λεκάνη των Φιλίππων.
Λ�γω της κλειστής μ�ρ$ής της, η
λεκάνη παλαι�τερα απ�τελ�ύσε με-
γάλ� τέλμα, γνωστ� με τ� �ν�μα
«Tενάγη των Φιλίππων». T� τέλμα έ-
ει απ�στραγγισθεί με τη δημι�υργία
μιας περι$ερειακής διώρυγας 26
λμ. και τα νερά έπεσαν στ�ν Aγγίτη
π�ταμ�. O κατάλ�γ�ς των απωλειών
π�υ πρ�έκυψε με τις απ��ηράνεις
είναι ιδιαίτερα μακρύς.
Tα εδά$η π�υ πρ�κύπτ�υν μετά
την απ��ήρανση των υγρ�τ�πων εί-
ναι ακατάλληλα ύστερα απ� λίγ� για
την καλλιέργεια, και έτσι για την
�ελτίωσή τ�υς γίν�νται επανειλημ-
μέν�ι εμπλ�υτισμ�ί σε λιπάσματα,
π�λλές $�ρές
ωρίς επιτυ
ία. Συνε-
πώς η απ��ήρανση για καλλιέργεια
απ��αίνει �ικ�ν�μικά ασύμ$�ρη και
επιπλέ�ν ρυπαίνει τ�υς παρακείμε-
ν�υς �ι�τ�π�υς.
Eυ�αριστ�ύμε θερμά την Eµ������
T���
� �
� E������, τ� M��� ��
M� ���
, τη � ���� �� B��������
,
τ� M��� �� ��������� ������� I���-
����, τ� E��
���� K����� B����-
����Y�������� και τ�υς Eκδ�τικ�ύς
Oίκ�υς «O����», «������» και «T�-
���», για τ� �ωτ�γρα�ικ� υλικ� και
την �λη ��ήθεια π�υ μας πρ�σέ�εραν.
H λίμνη
Kωπαΐδα
στη B�ιωτία
π�υ απ��η-
ράνθηκε
τ� 1889. Tα
απ��ετευτικά
έργα των αρ-
�αίων Mινυών
π�υ τ�τε απε-
καλύ�θησαν,
πρ�κάλεσαν
μεγάλη
ντύπωση για
τ� μέγεθ�ς
και την αρτι�-
τητά τ�υς
(�ωτ.: γκρα-
��ύρα
τ�υ Iταλ�ύ
περιηγητή
Pomardi,
Pώμη 1820).
Ψαράδες στη λίμνη της Kάρλας (η αρ�αία B�ι�ηίς) τ� 1953, �ταν ακ�μη η έκτασή της έ�θανε τα 100 τ. �λμ. (�ωτ.: Tά-
κης Tλ�ύπας).
H λίμνη Kάρλα τ� 1962, �ταν πλέ�ν έ��υν αρ�ίσει τα απ��ηραντικά έργα π�υ �λ�κληρώθηκαν στα τέλη της δεκαετίας
τ�υ ’60, �π�τε τα νερά της δι��ετεύθηκαν στ�ν Παγασητικ� K�λπ� (�ωτ.: Tάκης Tλ�ύπας).
